(16e eeuw) belangrijk staatsman; oorspr. een eretitel bij de Romeinen. O.a. gebruikt door Cicero in zijn Rede voor Sestius: paterpatriae, later ook voor de keizer. Nog later het predikaat van Willem de Zwijger.
• vader des vaderlands soo stilswyghende voor by ghegaen is, die sal weten. (Joost van den Vondel: De werken van Vondel. Deel II. 1620-1627)
• Met een ongemeenen iever bezocht hy de waare Kerk, die hy, benevens de leeraars, voor alle ongevallen beschermde. Door zijn weldadigheid verkreeg hy van zijn onderdaanen met een algemeene toejuichinge den naam van Vader des Vaderlands, en van den alderbesten Prins. (Abraham Bogaert: De Roomsche monarchy. 1697)
• De aankomst van Z.D.H. prins Willem van oranje-nassau, die, als de eerste willem de Vader des Vaderlands wordt, doet alle vrees bedaren, en den moed ont gloeijen in het hart van elken braven Nederlander, om ook van zijne zijde zijnen vaderlijken grond met goed en bloed te dienen en helpen verlossen. (Olivier Groeneyk: Kronijk van Zierikzee. 1821)
• Vader des vaderlands, lat. Pater Patriae; eeretitel van Cicero bij de Romeinen na de ontdekking der samenzwering van Catilina; van Marius die hem echter weigerde. Later voerden verschillende Caesars denzelfden naam; zoo ook Cosmo de Medici, en andere Europeesche vorsten. In Nederland werd prins Willem I zoo genoemd; en de Amerikanen gaven dien aan Washington, den grondlegger der Amerikaansche vrijheid. (Taco H. de Beer en E. Laurillard: Woordenschat, verklaring van woorden en uitdrukkingen. 1899)
• Als deskundige in de geschiedenis van de zestiende eeuw en in die van het Bourgondische huis werd hij geboeid door de figuur van de Prins van Oranje en diens vrijheidsstrijd voor de Nederlanden. Na zijn boek over Maria van Bougondië werd dit over de „vader des vaderlands” het eerste van een lange reeks werken, waarvan er enkele bekroond zijn door de Franse academie en die hem rechtstreeks voerden naar het presidentschap van de Franse letterkundigen. (Algemeen Dagblad, 16/02/1976)
• De ‘vader des vaderlands’, Wim Kok, moet opstaan en vliegtuigbouwer Fokker van de ondergang redden, vindt Willem van Kooten, voormalig discjockey en thans ondernemer. (Nieuwe Revu, 10/07/1996)
