(19e eeuw) (inf.) leegdrinken (een fles); helemaal verorberen (een maaltijd). Deze uitdrukking vinden we terug in de meeste spreekwoordenboeken (o.a. Harrebomée) en bij Draaijer (Woordenboekje van het Deventersch dialect. 1936). Volgens Van Ginneken was de uitdrukking al bekend bij de artillerie rond 1860. De meningen omtrent de herkomst zijn evenwel verdeeld. Huizinga denkt aan de spreekwoordelijke soldatenmaag, die te pas en te onpas alles in zich opneemt en verdraagt. Stoett meent dan weer de uitdrukking te verklaren uit het West-Vlaamse woord ‘soldaat’ voor `een koe die bestemd was voor het leger', terwijl Vercouillie de zegswijze gewoon verklaart als `inlijven'. De mening van de Duitse slangspecialist H. Küpper sluit hier eigenlijk bij aan, want hij geeft als verklaring het voorbeeld ‘dieses Geld wird Soldat’ (dit geld wordt verspeeld, uitgegeven), eigenlijk: het verdwijnt uit het bezit zoals de soldaat uit het burgerleven.
• Spr. Iet soldaat maken, opeten, uitdrinken. Dr. Wij zullen die hesp is soldaat maken. Maakt die flesch maar soldaat. (Jozef Cornelissen & Jan Baptist Vervliet: Idioticon van het Antwerpsch dialect. 1900)
• In zes dagen zag hij daar zijn mooi vat rijnwijn ... door jolige schippers en dorstige repatrieerenden ... tot den bodem soldaat maken, Oud Batavia 2, 132. In tijd van 'n oogenblik had hij maar effetjes vier kedetjes soldaat gemaakt. (S. Abrahamsz.: Levende Beelden. 1909)
• En Japi was dadelijk naar 't plankje geloopen en had, op 't bekende plaatsje 'naast Dante', een nieuw kruikje Bols gevonden. En met z'n drieën hadden ze 't een heel eind soldaat gemaakt... (Nescio: De uitvreter. 1911)
• Vijf ... uitgehongerde menschen ..., die ... onze dierbare zakkoek met groote snelheid en grondigheid soldaat maakten, tot en met den laatsten kruimel. (Onze Vloot. 1925)
• (K. ter Laan: Nieuw Groninger Woordenboek 1924-1929)
• En toen ik me weer naar Leo omdraaide, zag ik, dat hij het bord met poffertjes van de dame, die naast ons zat, naar zich toe had gehaald, en net bezig was het laatste poffertje te ver slinden. Nadat hij dat ook soldaat had gemaakt, begon hij meteen weer te krijschen … (Cissy van Marxveldt en Emmy Belinfante-Belinfante: Confetti. 1930)
• Er zit rijst met vlees in het pannetje; Kees de Kaap wordt geroepen en gedrieën maken zij het soldaat. (Jan de Hartog: Hollands Glorie. 1940)
• Met een verbluffende grijns keek de Sliedrechter toe, hoe Steef in verbluffend korte tijd een pannetje rapen soldaat maakte. (Piet Bakker: Branding. 1940)
• In die tijd hadden Hans en Betje de fles soldaat gemaakt. (H. van Aalst: Onder martieners en bietsers. 1946)
• Daank je, Nol... Die zumme van oavond soldoat moake. (A.M. de Jong: Het geslacht Verhagen. 1956, over een fazant)
• Twaalf spie restten mij en die moesten óók soldaat gemaakt worden. (Piet Bakker: Jeugd in de Pijp, 1962)
• Die heeft nog een fijne fles soldaat gemaakt! (H.H.J. Maas: Peel omnibus. 1969)
• Laat ons liever nog een beetje zitten rondkijken en onderwijl zo'n tabaksstengel soldaat maken... (Theun de Vries: Vincent in Den Haag. 1972)
• Toen we namelijk die eerste kist champagne soldaat aan 't maken waren gaf Jan al toe dat ik gelijk had voor wat betreft het huwelijk. (Paul van Mook: Bajesverhalen, 1980)
• Ik heb nog een fles oude cognac verstopt, weet u: die maken we dan samen soldaat ... (Theun de Vries: Wieken tegen tralies, 1982)
• De kratjes verhuisden naar de kamer van de jarige. Ze werden in gezwinde spoed soldaat gemaakt, eerst onder luide verwensingen aan het adres van de laffe schenker, maar gaandeweg bedaarde die storm. (Lévi Weemoedt: Een treurige afdronk, 1983)
• (T. van Veen: Taal en leven in de Utrechtse Vechtstreek. 1989)
• Mama zal wel een halve fles soldaat maken. (Hermine de Graaf: Stella Klein, 1990)
• …we moesten nog vijfendertig barbelen in tomatensaus soldaat maken… (Charlotte Mutsaers: Zeepijn. 1999)
• Hij verzwelgt de wereld zoals een python een biggetje soldaat maakt. (Tommy Wieringa: Joe Speedboot. 2005)
• Achter de haag van de pastorie vind ik Jules, die de chocoladereep al soldaat heeft gemaakt. (Monika van Paemel: De koningin van Sheba. 2008)
• We zulle die fles 's saldaot make. We zullen die fles eens soldaat maken. We zullen ze opmaken; leeg maken. Ook pestoor make. Vergelijk Duits: etwas alle machen; Frans: décoiffer une bouteille. (Cor & Jos Swanenberg: Bij wijze van spreuken. Brabantse spreuken vergaard en verklaard. 2008)
• (Lex Reelick, Cor Swanenberg, drs. Erwin Verzandvoort & Michel Wouters: Bosch woordenboek. 2009)
• Terwijl we deze fles soldaat maken, zappen we steeds langs alle nieuwskanalen die bijna non-stop livebeelden uitzenden van de rellen. (Def P: Heen e… Onweer. 2020)
