Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 27-07-2020

dwarsstraat

betekenis & definitie

(1934) (Barg. Amsterdam) iets willekeurigs, lukraaks: 'Noem maar een dwarsstraat!' Een dwarsstraat is een zijstraat die op een hoofdstraat uitkomt, eigenlijk `een minder belangrijke straat'. Volgens Jaap de Jong en Peter Burger (Onze Taal. Zestig jaar strijd en liefde voor het Nederlands, 1991) een modeuitdrukking van 1981, maar Endt en Frerichs maakten er al veel eerder melding van. Het WNT geeft overigens het voorbeeld 'dat scheelt een dwarsstraat', een Amsterdamse uitdrukking voor `dat scheelt een heel stuk', eigenlijk `de afstand tussen twee dwarsstraten van een gracht'. Zie ook zijstraat*.

• … er (in de verste verte) niet naar gelijken, niets gemeens hebben met, dat scheelt drie stuiver, dat scheelt een dwarsstraat, het lijkt zoveel als Amsterdam op een kommetje soep. (Ludovicus Brouwers: Het juiste woord:betekenis-woordenboek der nederlandse taal. 1950)
• ... antwoorden op vragen waarom de communistische schilder Siqueiros nog steeds in Mexico in de gevangenis zit, om maar eens een dwarsstraat op te noemen. ... (Cees Nooteboom: Een middag in Bruay. 1963)
• De toneelspeler die zich uitspreekt voor links (om maar een voor de hand liggende dwarsstraat te noemen) loopt het gevaar dat hij morgen moet solliciteren ... (Kentering, Volumes 10-11. 1969)
• Ja, in die tijd. Dat was het gebrek aan communicatie tussen het gebeuren en mij. Niemand zag toen wat er aan de hand was, er werd ook niet over gesproken. Gebrek aan communicatie, dat was die oorlog, maar het geldt ook voor de poëzie. Het schrijven van die gedichten is bij mij nooit ingegeven door modieuze motieven, maar door een gênant stuk werkelijkheid. Maar in Powezie '69 staat het gedicht: het is net alsof zo na vijf jaar vietnam / om eens een oude dwarsstraat te noemen / mij steeds minder interesseert / op mijn veertigste / zal ik nog wel als geëngageerd / te boek staan / zonder verdomme / één werkelijk schot gelost te hebben. (Johan Diepstraten en Sjoerd Kuyper: Dichters. Interviews. 1980)
• En ik ben op 't C.O.C. geweest en noem nog maar 'n paar van die dwarsstraten op. (Albert Mol: Haar van boven, 1988)
• Liefde is nooit het onderwerp geweest waardoor Renate Rubinstein zich heeft laten afschrikken. Eigenlijk ken ik geen enkele dwarsstraat waardoor ze zich ooit heeft laten afschrikken. (Elsevier, 11/05/1991)
• Onder Amsterdam ligt er een tussen een zesbaans snelweg en een industriegebied ingeklemd, het asgrauwe Capelle aan den IJssel heeft er een in de polder en in Bangkok ligt er een ongeveer óp een landingsbaan van het vliegveld; om maar eens drie dwarsstraten te noemen. (Sport International, mei 1992)
• Om slechts enkele dwarsstraten te noemen, leent de belastingvrijdom voor leden van het koninklijk huis zich voor een referendum? (Trouw, 20/10/1995)
• Die Karman, om nog maar eens een dwarsstraat te noemen, die heeft Koos heus weleens gezien.... (Martin Bril: Etalagebenen. 1998)
• dwarsstraat, dat scheelt een - , dat scheelt een heel stuk (z.j.) (Nicoline Sijs en Joep Kruijsen: Honderd jaar stadstaal. 1999)
• Je hoort hem ouwehoeren en hele volkswijken vol dwarsstraten aanboren, maar je kunt niet anders dan woordloos protesteren. (Gerrit Komrij: Humeuren en temperamenten. 2009)
• En die beroepsgroepen bezigen, zo is gebleken, toch een ietwat andere vocabulaire dan mijn Franse juf van vroeger. Of, ik noem maar een dwarsstraat: de Franse burgemeester. (Esther Verhoef: Is uw man al af? 2010)
• Denk maar aan al die mannen die hun buik vol hebben van hun vrouw, mannen voor wie de liefde allang is omgeslagen in haat – en die dan toch bij haar blijven omdat ze zich niet kunnen voorstellen dat er ergens een vrouw is die beter pijpt dan zij, ik noem maar een dwarsstraat. (Bavo Claes: Vijftig. 2015)
• Wat als we het langeafstandsschaatsen nooit hadden leren kennen? Dan waren we misschien een voetballand van betekenis geworden – ik noem maar een dwarsstraat hoor – of een tennisland met op elke Wimbledon een Nederlander in de finale. (Japke-D. Bouma: Mag ik even iets tegen je aanhouden? 2018)