deduceren en combineren

betekenis & definitie

(1925) (inf.) zijn grijze hersencellen aan het werk zetten en trachten tot een besluit te komen; over iets piekeren, prakkizeren. Deze vaste verbinding werd voor het eerst gebruikt in de vroeger erg populaire detectiveromans van Ivans (Jacob van Schevichaven, 1866 -1935). Dit soort pseudo-geleerde constructies blijkt in de volksmond erg in trek te zijn. Het woord 'deduceren' werd al in 1546 opgetekend.

• En wie heeft het gedaan? Nachtw. Daar kan ik mij nog niet over uitlaten. Ik moet eerst deduceeren en combineeren. (het Vaderland, 23/08/1925)
• Zooals Conan Doyle met zijn Sherlock Holmes heeft Ivans zich met Geoffrey Gill populair gemaakt. ’t Meesterlijke deduceeren en combineeren van Holmes kenmerkt ook het succes van G.G. Doorlopend houdt de schrijver onze spanning vast. (Leeuwarder Courant, 23/12/1926)
• Stellig zou elk onzer, die voor het mysterie der niet al te best functioneerende suitedeuren van het Centraal Tooneel gesteld werd, meer de methode van den niet al te snuggeren Inspecteur Davies gevolgd hebben, dan die van den Detective Oor Ruys, achter wiens gulle bonhommie men niet zoo licht het ingenieuze spel van combineeren en deduceeren gezocht zou' hebben. (de Groene Amsterdammer, 07/09/1929)
• Langs die weg van deduceren en combineren wordt op den duur voor iedereen elk gevangenisgeluid herleidbaar tot zijn betekenis. (Bert Honselaar: Vlucht naar voren: cellulair journaal, 1944. Gepubl. 1946)
• Dat is, men zal het met mij eens zijn, andere koek dan deduceren en combineren. (Maatstaf. Volume I. 1954)
• Volgens de methode Sherlock Holmes -deduceren en combineren- stelde ik vast dat hij vregezel was... (Simon Carmiggelt: Twijfelen is toegestaan. 1970)
• Maar als u het mij vraagt, geloof ik eerder, dat het Mozes is, Mozes in het marmer. Het beeld draagt namelijk een soort Goudse of Leidse kazen onder de arm. Deduceren en combineren! (Meyer Sluyser: Er groeit gras in de Weesperstraat. 1962)
• Men dient zich bovendien te bekwamen in de kunst van het deduceren en combineren om tot goede antwoorden te komen. (Harry Boting: Wie geeft me jatmous?: Ervaringen van een Amsterdamse taxichauffeur. 1966)
• Tenslotte en hiervoor is een neus nodign - Lindt heeft ook zo'n ‘neus’, Sherlock Holmes - deduceren en combineren, gevoel voor cijfers, door velen geminacht. (J.W. Holsbergen: Zakenmensen eerlijk als goud. 1967)
• Het is gewoon deduceren en combineren. Dat deed de eerste politieagent in het paradijs al. (Rinus Ferdinandusse: De brede rug van de Nederlandse maagd. 1968)
• Maartje kan haar zien deduceren en combineren, ze kijkt van de auto naar het huis en dan weer naar de auto, doet een pas terug naar het hekje, ... (Jan de Vries & Margreet Reiss: Maartje en de praktijk. 1968)
• Clever vond ze zich, ze was reuze ingenomen met haar deductie- en combinatievermogen. (Marjan Berk: De dag dat de mayonaise mislukte. 1983)
• Combineren en deduceren: twee begrippen die gecombineerd werden om er een vorm van intellectuele inspanning mee aan te duiden, gericht op het oplossen van ingewikkelde vraagstukken. Gevleugelde woorden in dat deel van het oeuvre van sir Arthur Conan Doyle dat was gewijd aan de superieure speurder Sherlock Holmes (bij ons 'deejtektieve' geheten). Populaire uitdrukking in de jaren '50. (het Vrije Volk, 13/11/1989)
• Uit de dagelijkse cijfers van de Optiebeurs in deze krant kan met combineren en deduceren afgeleid worden wat de markt denkt van de toekomst. (NRC Handelsblad, 15/12/1990)
• Na een kwartier speuren tussen de tierelantijnen ontdek je in welke maand je zit. Door combineren en deduceren bepaal je welke dag waarschijnlijk de maandag is. (Trouw, 06/10/1993)
• Hij verkeerde toen nog in de veronderstelling dat Quote uiteindelijk in meer Europese landen en talen zou verschijnen. ,,Deduceren en combineren'', verklaarde hij in datzelfde jaar in het Financieele Dagblad zijn flair en durf. (NRC Handelsblad, 10/06/1996)
• De romans van Thomas Harris, waarop The Silence of the Lambs is gebaseerd, introduceren een nieuw type seriemoordenaar. Bij Harris is hij een duistere kunstenaar, die volgens een zieke, maar consistente logica zijn meesterwerk schept. De speurder moet in zijn geest doordringen. Dat vereist eerder intuïtie en empathie dan het gebruikelijke combineren en deduceren. Zo ontstaat een speciale band tussen agent en moordenaar. (NRC Handelsblad, 21/05/1999)
• ‘Harries hoofdingang’ is een vermakelijk, en soms ontroerend portret van een gekwelde geest. Dat de lezer aan het werk moet en door te deduceren en te combineren tot een verhaal komt, is verfrissend in een tijd dat de gemiddelde roman blijft hangen in de voorspelbare invuloefening. (Elsevier, 26/06/1999)
• De spelregels heb ik door urenlang deduceren en combineren onder de knie gekregen. (Haarlems Dagblad, mei 2000)
• Hij vroeg: ‘Is dit een eenmansactie geweest of een complot?’ Toen ben ik, om met Sherlock Holmes te spreken, aan het combineren en deduceren geslagen. (HP/ De Tijd, 13/09/2002)
• O, Hoogvlieger! O, combinatie van serendipiteit, van keihard deduceren en combineren! (Gerrit Komrij: Gouden woorden. 2005)
• Dat zou jij toch moeten weten, jij bent filosoof, dan moet je deduceren en abstraheren... (Viktor Frölke: Dagboek van een postbode. 2016)