Portugees schrijver en schilder (Lissabon ca 1518 - 19 Juni 1584), zoon van de schilder António de Holanda, is als kunstenaar bijna alleen in zijn vaderland bekend, doch als schrijver (o.a. van Gesprekken met Michelangelo, wiens sympathie hij genoot) is hij eerst laat bekend geworden. De Pruisische gezant Raczynski, die zich zeer interesseerde voor Portugese aangelegenheden, maakte zijn literaire waarde wereldkundig, zodat men zijn werken heeft gebundeld, mede dank zij de tussenkomst van de kunstcriticus Joaquim de Vasconcellos.
Bibl.: Da fabrica que fallece a cidade de Lisboa (d.i. over de gebouwen die in Lissabon ontbreken), met bijlage: Da ciência do desenho (geschreven 1571, gepubl. d. J. de Vasconcellos, Porto 1879; Fr. vert. in: A. Raczynski, Les arts en Portugal, Paris 1846); Quatro dialogos da pintura antiqua (voltooid 1548/49, gepubl. d. J. de Vasconcellos 1896; Fr. vert. d. L. Rouanet, Paris 1911, Ital. vert. d.
A. M. Bessone-Aurelj, Roma 1924/26); Antiquidades da Italia (uitg. Lisboa 1896).
Lit.: J. de Vasconcellos, in: Quellenschriften f. Kunstgeschichte N. F. IX (Wien 1899, waarin ook Duitse vert. v. d. Quatro dialogos); A. M. Bessone-Aurelj, in: II Vasari III (1930).
