Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 23-01-2023

EXALTATIE

betekenis & definitie

is, in de psychiatrie en in het gewone spraakgebruik, een toestand, waarin bij een mens de stemming op ziekelijke wijze is verhoogd, het zelfgevoel uitermate groot is en het streven en de eisen, die gesteld worden op ongewoon sterke wijze tot uiting komen. Soms wordt, vooral in het spraakgebruik, in exaltatie een zekere onechtheid en theatraliteit meegedacht.

Dit behoeft echter niet het geval te zijn. Het is bijv. niet het geval in de manische exaltatie. Door overmatig sterke psychische indrukken, die als het ware verwondend op de psyche inwerken, waardoor psychotraumata ontstaan, kan een dergelijke exaltatietoestand worden veroorzaakt. Ook toestanden van grote innerlijke bewogenheid, religieuze bekeringen kunnen tot exaltatie aanleiding geven. Exaltatie komt voor in psychotische toestanden, bij sommige vormen van psychopathie, bij hysterie. Toestanden van pathologisch geluksgevoel worden dikwijls in een exaltatietoestand doorleefd. Het zou echter onjuist zijn aan te nemen, dat ieder, die een exaltatietoestand doormaakt, als ziek moet worden beschouwd. Men zou de extase, het buiten-zich-zelf-geplaatstzijn, als de meest uitgesproken vorm van exaltatie kunnen opvatten.

< >