Zeeslag (Een) is een strijd tusschen oorlogschepen of oorlogsvloten. De wapens, welke daarbij gebezigd worden zijn: het schip zelf, — het geschut, — de torpedo, — en de draagbare vuurwapens, terwijl daarenboven de bekleeding of het pantser ter beveiliging dient. Tot de oorlogschepen behooren thans alleen pantser- en torpedo-schepen.
De regelen, volgens welke die wapens gebruikt moeten worden, zijn bevat in de zeetactiek, doch deze staat niet op algemeen aangenomen grondslagen. Door de invoering van den stoom, het pantser en de spoor is zij ten eenenmale van gedaante veranderd. Doch sedert dien tijd is slechts één zeeslag, namelijk die bij Lissa tusschen de Italianen en de Oostenrijkers voorgevallen, en daarbij is geene bepaalde tactiek, geen torpedo en evenmin het geschut in zijn tegenwoordigen staat van volkomenheid gebezigd.
Zoolang de schepen door middel van riemen in beweging werden gebragt, zocht men den vijand van ter zijde aan te vallen of zijn roeitoestel te vernielen en daarna te enteren. Bij het invoeren der zeilschepen erlangde men aan de zijden plaats voor het geschut, zoodat daarbij juist in de zijden de kracht gelegen was. Men stelde dan ook de schepen in regte lijn tegenover elkander, en ieder schip van de ééne partij tastte een schip aan der andere partij, dat schip uit de verte beschietende. Hierbij werd het dekgeschut gerigt op het vijandelijk dek en het lager geplaatste geschut tegen de onderste gedeelten van den vijandeIjken bodem, ten einde dien een schot onder de waterlijn toe te brengen, waarna aanstonds het enteren plaats had. Nelson volgde eene andere tactiek; hij zocht door de vijandelijke linie heen te breken en plaatste hiertoe zijne schepen in kolonnes. Die tactiek vond echter weinig navolging, en ook de raderatoombooten bragten weinig verandering te weeg. Eerst de schroefstoombooten hebben de tactiek aanmerkelijk gewijzigd. In een hedendaagschen zeeslag zou de bevelhebber de vloot verdeelen in groepen van drie, vier of vijf bodems, in drie- of vierhoeken geplaatst met naar den vijand gerigte punten.
Door alsdan voorwaarts te stoomen zou hij zoodanig manoeuvreren, dat zijne schepen aan de vijandelijke met de spoor een vernielenden stoot toebragten. Daartoe toch moeten de ramschepen dienen. Tevens zou hij dan werken met zijn reusachtig geschut. De gepantserde Italiaansche monitors „Duilio” en „Dandolo” bijv. zijn gewapend met kanonnen, die een projectiel van omstreeks 900 Ned. pond uitbraken met eene snelheid van 460 Ned. el in de seconde. De hevige stoot met de spoor heeft voor het aanvallend vaartuig geene nadeelige werking, behalve dat het plotselijk tot stilstand wordt gebragt.
Bij den aanvang van den slag moeten de sporen van de beide partijen naar elkander toe gekeerd zijn, want het vaartuig, dat zijwaarts wil wijken, loopt juist hierdoor het grootste gevaar. Het beslissend oogenblik der botsing is bij eene snelheid van 12 knoopen zeer kort. Twee drie- of vierhoekige groepen zijn na verloop van 50 seconden reeds buiten elkanders bereik, maar het is duidelijk, dat zij gedurig omkeeren, om door het toebrengen van nieuwe schokken de schepen der tegenpartij in den grond te boren. Het geschut langs ieder scheepsboord is op één punt gerigt , en de kommandant moet zóó manoeuvréren, dat hij het vijandeiijk schip in dat punt brengt, om alsdan al de stukken te doen losbranden. Een torpedo-schot wordt dan alleen gekommandeerd, wanneer de kans om te treffen zeer groot is, en de strijd met draagbare wapens bepaalt zich tot het vuur van scherpschutters van het dek en uit de marsen.
