Geschut of vuurmonden zijn werktuigen, waarvan de artillerie zich bedient, om den vijand te dooden of te wonden en zijne versterkingen te vernielen. Daartoe behooren de kanonnen, geschikt om kogels of granaten onder lage elevatie weg te schieten, — mortieren, om bommen of granaten onder hooge elevatie weg te werpen, — en houwitsers, geschikt om granaten (ook wel kogels) onder hoogere elevatie dan kanonnen en onder lagere dan mortieren te kunnen werpen. Zie voorts onder Houwitsers, Kanonnen en Mortieren.
Het geschut is van brons, ijzer of staal. Men heeft zwaar en ligt geschut, lang of kort geschut, veld-, vesting-, belegerings- en scheepsgeschut.
De oorsprong van het geschut dagteekent van de uitvinding van het buskruid. Volgens sommigen is het voor de eerste maal gebruikt in den oorlog tusschen Venetië en Genua in 1330, — volgens anderen bij de belegering van Alicante door de Mooren in 1331, of door de Engelschen in den slag bij Crecy onder Eduard III in 1346. Welligt zijn deze eerste stukken zeer klein geweest; doch weldra vervaardigde men er van aanmerkelijke lengte en wijdte, omdat men meende, dat de werpkracht hieraan evenredig was. Het schijnt, dat prins Maurits de eerste is geweest, die daaromtrent proeven genomen heeft. Het is intusschen bekend, dat.
Mohammed bij de belegering van Constantinopel in 1453 twee stukken deed gieten, welke steenen kogels schoten van 600 Ned. pond. Met dergelijke kanonnen beschoten de Osmanen Skoetari in 1478. De eerste stukken waren van ijzer, en ook in ons Vaderland heeft men berigten en overleveringen van kanonnen, waarmede men de kogels van Utrecht in Vianen, van ’s Hertogenbosch in Bommel, en van Arnhem in Nijmegen kon werpen. Zij werden doorgaans gegoten door rondreizende gieters, die ze met allerlei versierselen optooiden, daar elke stad gewoonlijk in hare eigene verdedigingsmiddelen voorzag. Eerst in de 17de eeuw, bij eene behoorlijke organisatie der artillerie, kwam er meer regelmatigheid en eenvormigheid in hef geschut.
Het geschut wordt vervaardigd in geschutgieterijen, veelal particuliere fabrieken, welke onder Rijks-opzigt gesteld zijn. Doorgaans worden zij in verticalen stand met de druif naar beneden geheel volgegoten en daarna geboord op horizontale koorbanken, waar luit stuk tegenover eene vaste boor in omwentelende beweging gebragt wordt. In ons Vaderland echter wordt sedert 1872 het bronzen geschut vervaardigd in de Rijksgieterij te Delft. Men dient te zorgen, dat het geschut bij voldoende sterkte zoo dun mogelijk is, om daarvan de behandeling en het vervoer gemakkelijk te maken. In den laatsten tijd heeft men veelal ijzer gebruikt, omdat het veel minder kostbaar is dan brons. Daarentegen is het veel gevaarlijker wegens het springen, terwijl het brons in zoodanig geval alleen scheurt. Daarentegen is het ijzer veel harder. Sedert eenige jaren heeft vooral Krupp te Essen eene groote vermaardheid verworven door het leveren van kanonnen van gegoten staal.
