Wolfenbüttel omvat in ruimeren zin de voormalige bezittingen der oudere Iijn van het Huis Brunswijk-Wolfenbüttel in Neder-Saksen, en in meer beperkten zin het Wolfenbüttel-Schöningensche Harz- en Weser-district (62 □ geogr. mijl), thans één der zes arrondissementen van het hertogdom Brunswijk, in 1875 op bijna 14 □ geogr. mijl ruim 62500 inwoners tellend.
De stad Wolfenbüttel, in eene lage landstreek aan de Ocker en aan den spoorweg van Magdeburg naar Brunswijk gelegen en aldaar een zijtak uitzendend naar Harzburg, is de zetel van eenige geregtshoven en regtbanken, van een archivaris, van een consistorie, van een superintendent enz., en heeft 3 Protestantsche kerken, onder welke zich de Mariakerk bevindt met een groot orgel en sierlijke praalgraven, eene R. Katholieke kerk, een godgeleerd seminarium, eene kweekschool van onderwijzers en eene van onderwijzeressen met eene hoogere burgerschool voor meisjes, een gymnasium, eene kazerne, een weeshuis, een ziekenhuis, onderscheidene fabrieken, veel tuinbouw, een levendigen handel in graan en garen en ruim 11000 inwoners.
De stad was te voren omringd door vestingwerken en wallen, maar deze zijn later in wandelplaatsen herschapen. In het aloud vorstelijk kasteel heeft men thans eene regtbank, eene kweekschool van onderwijzeressen en een schouwburg. Tegenover het kasteel verheft zich het fraaije gebouw, door hertog August Wilhelm in 1723 in den vorm van het Pantheon te Rome opgetrokken, op welks verdieping zich de vermaarde Wolfenbüttelsche boekerij bevindt, waar Lessing eens werkzaam was als bibliothecaris. In het trapportaal prijkt er een marmeren gedenkteeken te zijner eere. Deze boekerij telt 300000 deelen, onder welke zich 800 bijbels, een groot aantal wiegedrukken en 10000 handschriften bevinden.
Men verhaalt, dat Wolfenbüttel in 1046 gesticht is door markgraaf Egbert von Meiszen. De stad, in 1193 door Hendrik de Leeuw veroverd, was sedert 1267 de residentie der oudste Brunswijksche lijn. Tot op dien tijd had men er alleen het kasteel, maar na dien tijd werd er allengs de stad gebouwd. In 1542 werd zij door de Saksers en Hessen gebombardeerd en ingenomen maar na den slag bij Mühlberg (1547) weder ontruimd. In den Dertigjarigen Oorlog behaalden bij Wolfenbüttel den 29sten Junij 1641 de Zweden onder Wrangel en Königsmark de overwinning op de Keizerlijke benden onder aartshertog Leopold. Toen in 1671 de stad Brunswijk in het bezit kwam van Brunswijk-Wolfenbüttel, kozen de Hertogen bij afwisseling aldaar hun verblijf, totdat hertog Karel in 1754 zijne residentie voor goed derwaarts verplaatste.
