Weten is een voor waar houden op voldoende sub- en objectieve gronden, op eene algemeen geldende kennis. Of zulk eene kennis mogelijk is, wordt nog altijd betwijfeld (zie onder Waarheid). Het weten blijft altijd subjectief en betrekkelijk, maar schoon men het nooit absoluut kan noemen, heeft het toch een objectieven grond, waardoor het zich in den vorm van blijkbaarheid (evidentie) voordoet en het zelfbewustzijn door eene vaste overtuiging bevredigt. Een scepticismus, dat het weten loochent, zou alle menschelijke kennis vernietigen, doch het moet de gronden, waarop het steunt, evenzeer betwijfelen als datgene, wat het bestrijdt, zoodat men in dezen tot geen resultaat kan komen.
Neemt men daarentegen een weten aan, al is dit ook subjectief, dan moet men erkennen, dat het hooger staat dan een geloof, dat enkel gevoel en verbeelding tot steunsels heeft en zich niet bekreunt om het verstand en de rede, die de grondslagen van het weten vormen. Een geloof, hetwelk tot bevrediging onzer hoogere behoeften zal dienen, moet in overeenstemming zijn met het weten en geenszins daarmede strijden. Al is ons weten ook gering, toch moet het als de vrucht van ervaring en waarneming, voorts als die van het logisch denken op hoogen prijs worden gesteld.
Men geeft dan ook den naam van wetenschap aan een naar logische regelen geordend geheel van leerstellingen of waarheden, aan eene algemeen geldende kennis ontleend. Men behandelt eene kennis wetenschappelijk, wanneer men haar grondig, zamenhangend en welgeordend voorstelt, zoodat men daarvan een duidelijk en bepaald begrip ontvangt. Men verdeelt het groote gebied der menschelijke kennis in verschillende wetenschappen, bijv. in taal- en zaakwetenschappen, in empirische en rationéle, namelijk in natuur- en afgetrokkene, logische en wiskundige, geschiedkundige en zedelijke wetenschappen. Geene wetenschap echter staat op zich zelve; allen zijn door een gemeenschappelijken band omsnoerd. Immers zij vloeijen uit dezelfde bron en zijn voortbrengselen van denzelfden menschelijken geest. Allen dienen om den mensch te ontwikkelen en te volmaken.
Kennis is magt, zoodat een wetenschappelijk gevormd mensch meer vermag dan degene, wiens opleiding verwaarloosd is. Zij, die de wetenschap, namelijk de theorie, geringschatten, verwerpen datgene, wat zjj niet bezitten en dus ook niet kennen. De wetenschap leidt tot waarheid, en wie hare leiding versmaadt, betoont zich afkeerig van de waarheid. Over de verdeeling en de onderlinge verhouding der wetenschappen is veel geschreven. Men heeft ze wel eens gesplitst in vrije, gebondene en gemengde wetenschappen. Tot de eersten rekende men die, waarvan de grondstof empirisch is, namelijk de letterkunde en de geschiedenis, die, waarvan de grondstof rationeel is, namelijk de wiskunde en de wijsbegeerte, en die, waarvan de grondstof empirisch-rationeel is, namelijk de menschkunde en de natuurkunde, — tot de tweede de leerstellige godgeleerdheid en de leerstellige regtsgeleerdheid, — en tot de derde de staatkunde en de geneeskunde.
