Weegschaal of balans is de naam van een werktuig, om het gewigt van een voorwerp of van eene hoeveelheid te bepalen door een en ander te vergelijken met de aangenomene eenheid van gewigt, namelijk bij ons met het Nederlandsch pond. Gewoonlijk gebruikt men daartoe de gelijkarmige weegschaal, bestaande uit eene regte stang (evenaar), juist in het midden ondersteund, maar op zoodanige wijze, dat zij zich op en neder bewegen kan. Even ver van dat middenpunt verwijderd, aan de uiteinden der stang kan men voorwerpen ophangen of ook schalen, waarop men voorwerpen plaatst. Op de eene schaal legt men het bekende gewigt en op de andere de voorwerpen of de hoeveelheden , waarvan men het gewigt wil leeren kennen.
Men heeft hier alzoo een hefboom , en de grondregel voor den hefboom luidt aldus: de hefboom is in evenwigt, wanneer de statische momenten gelijk zijn, dat is, wanneer de lengte van den hefbooms-arm (hier de helft van den evenaar), vermenigvuldigd met het cijfer, dat het gewigts-bedrag uitdrukt, gelijk is aan de lengte van den anderen hefbooms-arm (hier de andere helft van den evenaar), vermenigvuldigd met het cijfer, dat het gewigtsbedrag der gewogene waar uitdrukt. Wij zien dus, dat bij de weegschaal het gewigt der waar regtstreeks wordt aangewezen door het bekende gewigt in de andere schaal, zoodra de weegschaal zich in evenwigt bevindt. Eene gewone weegschaal voor niet al te fijne waren is algemeen bekend; aan de uiteinden van hare even lange, zich om het ophangpunt vrij bewegende armen hangen de schalen en in het midden tusschen die armen verheft zich daarop loodregt de tong, die het evenwigt aanwijst, wanneer zij zich juist in het huisje bevindt, waarmede de weegschaal is opgehangen.
Juistheid en gevoeligheid zijn de belangrijkste eigenschappen eener weegschaal. Daartoe moet de evenaar regt en moeten de beide armen van dezen even lang zijn. Voorts moet het zwaartepunt der balans zoo digt mogelijk onder het ophangpunt van den evenaar liggen. Hiervan is vooral hare gevoeligheid afhankelijk.
Voorts is de betrekkelijke stand van het middenste steunpunt en van de ophangpunten aan de uiteinden van den evenaar eene zaak van groot gewigt.
Men heeft ook weegschalen, welke door middel van eene veer het gewigt der daaraan opgehangen voorwerpen aanwijzen.
Zie ook onder Brugbalans.
