Volhynië of Wolhynië, een gouvernement in West-Rusland, ontstond in 1796 uit het Poolsche woiwodeschap van dien naam en uit eenige gedeelten van het aloude woiwodeschap Kiew. Tot 1569 hadden bij afwisseling Russen, Tartaren, Lithauers en Polen om het bezit van dit gewest gestreden, maar na dien tijd bleef het geruimen tijd aan Polen onderworpen.
Het hedendaagsche gouvernement Volhynië heeft eene uitgebreidheid van 12951/6de □ geogr. mijl en is omgeven door de gouvernementen Grodno, Minsk, Kiew en Podolië, alsmede door Polen en Galicië. Zijn zuidelijk gedeelte is met heuvels en zelfs met rotsen bezaaid en bij Kremenez ruim 400 Ned. el boog, terwijl er zich uitloopers verheffen van het Carpathisch gebergte, maar in het noordelijk gedeelte vindt men uitgestrekte moerassen en veengronden. Het land is er over het geheel vruchtbaar en hier en daar zelfs zeer goed, zoodat men er uitmuntend graan, vooral tarwe, alsmede hennep en vlas verbouwt. Wijders vindt men er voortreffelijke hooi- en weilanden, zoodat de veeteelt er bloeit. Ook de bijenteelt, door groote lindenbosschen bevorderd, levert er aanzienlijke voordeelen op.
De bevolking telt er ruim 1.600.000 zielen, en bestaat hoofdzakelijk uit Russiaken en Israëlieten, — voorts uit Groot-Russen, Tartaren, Zigeuners, Moldaviërs, Duitschers enz. De adellijke geslachten en de bewoners der steden zijn er meestal van Poolschen oorsprong. Eerstgenoemden bezitten er uitgestrekte landgoederen. De nijverheid wordt er vertegenwoordigd door talrijke laken- en suikerfabrieken, ijzergieterijen, glasblazerijen, looijerijen enz.
Dit gouvernement is verdeeld in 12 arrondissementen; de hoofdstad is Sjitomir, en van zijne overige steden vermelden wij: Staro, Konstantinow, aan twee rivieren, de Sloetsj en de Ikopata, met 12.000 inwoners, — Kremenez, eene voormalige vesting in eene door hooge bergen ingeslotene kloof, met 10.000 inwoners, — Ostrog aan de Goryn, met 9000 inwoners, — Dubno met 8000 inwoners, — en Wladimir-Wolynskij met 6000 inwoners.
