Triomf (Een) was bij de oude Romeinen de plegtige intogt van een zegevierenden veldheer met zijn leger in de stad Rome.
Het aanzoek daartoe werd gedaan door den veldheer aan den Senaat; het geschiedde in den tempel van Bellona of op het Veld van Mars, daar de veldheer vóór den triomf de stad niet mogt binnentrekken. Werd de triomf door den Senaat ten laste van de schatkist toegestaan, dan verleende het volk aan den veldheer gedurende dien dag het oppergezag in Rome. De optogt bewoog zich van het Veld van Mars door de Porta Triumphalis langs de Via Sacra naar het Forum en eindelek naar het Capitool. Hij werd geopend door muzikanten en zangers; dan volgden witte, tot offeranden bestemde stieren, wagens met de wapens der overwonnen vijanden en met den verderen buit, opschriften en afbeeldingen, die de glansrijke daden van den veldheer verkondigden, de in boeijen geslagen gevangenen, de lictoren in hun purperen tunica’s, citherspelers en schalmeiblazers. Vóór den wagen van den triumphator stapten de overheden der stad en de Senaat. De triumphator zelf, gehuld in de tunica palmata en toga picta, droeg op zijn hoofd een lauwerkrans van goud en edelgesteenten (corona triumphalis); in de regterhand hield hij een lauwertak en in de linker een schepter van ivoor, op wiens punt zich een adelaar bevond. Zijn gelaat was geblanket, en zoo stond hij op een prachtig versierden, door vier paarden getrokken wagen.
Naast hem bevonden zich zijne jongste zonen en dochters, terwijl de oudere zonen den wagen volgden. Achter hem stond een slaaf, die eene gouden kroon vasthield en hem de woorden toefluisterde; „Bedenk, dat gij een mensch zijt!” Achter den wagen kwamen de bloedverwanten en vrienden van den triumphator, legaten en krijgstribunen, en de trein werd gesloten door het geheele leger van den overwinnaar. Op het Capitool sprak deze een dankgebed uit, deed de offerdieren slagten, legde de gouden kroon in den schoot van Jupiter neder en wijdde aan dezen god een gedeelte van den buit. Met een gastmaal, door hem toebereid voor zijne vrienden én voor de aanzienlijkste mannen der stad, eindigde de dag van den triomf. Sedert den tijd van Augustus en vooral van Vespanianus werden de triomfen zeldzamer en vielen nagenoeg uitsluitend aan de Keizers ten deel. Van de gevierde triomfen werden verslagen (Fastes triumphales) opgemaakt.
