Topaas (De), een mineraal uit de klasse der watervrije geolieten, kristalliseert in zuilenvormige, rhombische kristallen en wordt ook wel ongekristalliseerd gevonden, of in stengelige aggregaten, alsmede in losse kristallen in de secundaire vormingen. De topaas is zelden kleurloos en waterhelder, doorgaans geelachtig of geel, roodachtig of rood, groenachtig of groen, somtijds paarsblaauw, doorzigtig of zelfs aan de kanten doorschijnend en glasglanzig.
Dit gesteente phosphoriseert bij verwarming met een geel- of blaauwachtig schijnsel en bezit merkwaardige thermo-electrische eigenschappen. Zijne hardheid is 8 en zijn soortelijk gewigt 3,49 tot 3,67. Het bestaat uit eene verbinding van aluminiumsilicaat met een op dergelijke wijze zamengesteld kiezelfluoraluminium (5Al2SiO5 + Al2SiFl10).
Men ontdekt in de topaaskristallen microscopische vloeistoffen, zelfs vloeibaar koolzuur. Door glans en doorzigtigheid onderscheidt zich de edele topaas, welken men aantreft in Siberië (in kristallen van meer dan 10 Ned. pond), aan den Schneckenstein in Saksen, te Rozna in Moravië, alsmede in Brazilië.
Daarenboven vindt men topazen in het Ertsgebergte, in Cornwall, op Ceylon enz. De fraaije variëteiten van den topaas, bepaaldelijk de „pingos d’agoa (waterdroppels)”, de geelroode en de donkergeelbruine behooren tot de edelgesteenten van den tweeden rang. Men zegt, dat er in Brazilië jaarlijks ten bedrage van 900 Ned. pond worden gevonden.
De geelroode worden voorzigtig gegloeid in gesloten kroezen en verkrijgen hierdoor eene roode kleur en als Braziliaansche robijnen eene veel hoogere waarde. De lichtblaauwe en groene verscheidenheden dragen den naam van aquamarijn. De Oostersche topaas is de bruinachtig gele korund, en eene gewolkte verscheidenheid wordt rooktopaas genoemd, terwijl deze naam ook gegeven wordt aan eene kwartssoort van hetzelfde uitwendig voorkomen. Voor 't overige zijn de namen van verschillende topazen veelal ontleend aan de plaatsen, waar zij gevonden worden.
