Stuart is de naam van een oud geslacht in Schotland, hetwelk aan dit rijk en aan Engeland eene reeks van koningen schonk. Men meent, dat het afstamt van de Engelsch-Noorsche familie Fitz-Alan, welke zich in Schotland vestigde en er reeds in de 12de eeuw de erfelijke waardigheid van rijkshofmeester (Steward, vandaar de naam Stuart) verwierf.
Walter Stuart trad omstreeks het jaar 1315 in het huwelijk met Majoria, de dochter van den koning van Schotland Robert I Bruce, wier nakomelingen, na het uitsterven der mannelijke lijn, erfgenamen werden van den troon. Toen alzoo David II (een zoon van Robert I) in 1370 overleed zonder mannelijke nakomelingen achter te laten, kwam de zoon van Walter Stuart als Robert II aan het bewind en werd derhave de grondlegger der dynastie, welke na den dood van koningin Elizabeth en Jacob VI (I), den zoon van Maria Stuart, ook de kroon van Engeland verkreeg. Van een zijtak der Stuarts zijn de graven van Lennox en Buchan afkomstig, en eerstgenoemden maakten wegens het huwelijk van Matthias Stuart, graaf van Lennox, met Margaretha Douglas, eene dochter van koning Hendrik VII van Engeland, desgelijks aanspraak op den Engelschen troon. Een zoon uit dit huwelijk was Henry Darnley, de gemaal van Maria Stuart en de vader van Jacob I van Engeland.
Toen later met diens kleinzoon Jacob II de mannelijke lijn der Stuarts in 1688 uit Engeland verdreven was, beijverden zich deze, de verloren heerschappij te herwinnen. Vruchtelooze pogingen werden daartoe aangewend door prins Jacob Eduard, die zich Jacob III noemde en in 1766 overleed, en door zijn oudsten zoon Karel Eduard, die na den slag bij Culloden (1746) als graaf van Albany in Italië woonde en den 31sten Januarij 1788 te Rome kinderloos overleed. Zijn éénige broeder, Henry Benedict, die in 1747 den cardinaalshoed ontving, woonde te Venetië, ontving een jaargeld van het Britsche Hof en overleed den 13den Julij 1807 te Frascati, nadat hij zijne regten op den Britschen troon had overgedragen op Carlo Emanuéle IV, koning van Sardinië. Zijne familiepapieren werden door de Britsche regéring in het licht gegeven („Stuart papers, 1847”). Van de zijlijnen der familie Stuart leven nog vele afstammelingen in Schotland, Engeland en Ierland. Een lord Dudley Stuart is gehuwd geweest met Christine Egypte, eene dochter van Lucien Bonaparte (zie onder Bonaparte).
Ook behoort tot dit geslacht Charles Stuart, lord Stuart de Rothesay, een Britsch diplomaat, geboren den 2den Januarij 1779. Hij was een zoon van generaal Charles Stuart en een kleinzoon van lord Bute, den gunsteling van George III. In 1808 werd hij raad van legatie in Spanje en verwierf aldaar eene grondige kennis van de gesteldheid van het Pyrenésche Schiereiland. In 1810 zag hij zich benoemd tot Britsch gevolmagtigde bij het Voorloopig Bewind van Portugal en betoonde daarbij zooveel beleid, dat hij in 1812 met het grootkruis van de Bath-orde werd versierd, terwijl de Koning van Portugal hem verhief tot grande des Rijks met den titel van markies van Angoa en graaf van Machico. In 1815 werd hij afgevaardigd naar Lodewijk XVIII te Gent. Hij vergezelde dezen naar Parijs, waar hij onderscheidene jaren als gevolmagtigd minister doorbragt en vertrok vervolgens in die betrekking naar 's Gravenhage.
Voorts belastte men hem met eene belangrijke zending naar Rio de Janeiro, waar hij in 1824 het verdrag tot stand bragt, waardoor de zelfstandigheid van Brazilië werd erkend, en ging in 1828 wederom als ambassadeur naar Parijs, terwijl hij tevens met den titel van lord Rothesay tot pair werd benoemd. Toen echter in 1830 de Whigs aan het bewind kwamen, werd hij teruggeroepen. Eerst in 1841 vertoonde hij zich weder op het staatkundig tooneel als gezant te Petersburg, waar hij de goede verstandhouding tusschen Engeland en Rusland zocht te bevorderen. Het klimaat der Noordsche hoofdstad had echter een nadeeligen invloed op zijne gezondheid, zoodat hij haar in 1844 verliet. Hij overleed op zijn landgoed Highcliff in Hampshire den 7den November 1845.
