Sixtus is de naam van vijf pausen te Rome, namelijk: Sixtus I, een Romein, die in 116 (119) den Heiligen Stoel beklom en, naar men meldt, in 126 (127) onthoofd werd, zoodat men hem later als martelaar vereerde; Sixtus II, uit Athene afkomstig en in 257 tot Paus gekozen; hij werd bij de vervolging der Christenen onder Valerianus ter dood gebragt; Sixtus III, een Romein en sedert 432 aan het bewind; hij zond den heiligen Patricius naar Ierland, deed de kerk van Santa Maria Maggiore verrijzen en overleed in 440; Sixtus IV, eigenlijk Francesco d'Albescola della Rovere, geboren den 22sten Julij 1414 te Celle bjj Savona en de zoon van een visscher, werd eerst generaal van de Orde der Franciscanen, bezoedelde als paus zijn naam door nepotismus en simonie, gaf aanleiding tot oorlogen en zamenzweringen en voerde door de bul van 1458 in Spanje de inquisitie in, maar bouwde tevens de Sixtijnsche kapel, eene brug over de Tiber en eene groote waterleiding, versierde Rome met fraaije gebouwen en overleed den 12den Augustus 1484; Sixtus V, eigenlijk Felice Peretti, geboren den 18den December 1521 te Grotte a Mare bij Montalto in de mark Ancona. Hjj was een boerenzoon en moest in zijne jeugd voor geld de zwijnen hoeden. Een zijner bloedverwanten, een Franciscaner monnik, bezorgde hem in een klooster, waarna hij te Ferrara en te Bologna studeerde en leeraar werd in het kerkelijk regt, eerst te Rimini, daarna te Siéna, voorts in 1548 priester, doctor in de godgeleerdheid en directeur van de kloosterschool aldaar. Sedert 1551 schitterde hij te Rome als kanselredenaar, hoewel zijn werk over de mystieke godgeleerdheid en zjjn „Gulden register”, een uittreksel uit de geschriften van Aristoteles en van diens commentator Averrhoës, hem veel verdriet berokkenden.
In 1557 werd hij inquisiteur-generaal te Venetië, in 1560 consultor van het Heilig officium te Rome, professor aan de universiteit en procureur-generaal, in 1566 vicaris-generaal van de Franciscaner Orde, bisschop van Sant’ Agata dei Goti en pauselijk biechtvader, en in 1570 cardinaal. Als zoodanig noemde hij zich Montalto en hield zich hoofdzakelijk bezig met wetenschappelijken arbeid, werken van weldadigheid en vrome stichtingen en scheen, ziek en zwak van ouderdom, alleen aan zijn dood te denken. Juist deze omstandigheid bewoog na het overlijden van Gregorius XIII de cardinalen, hem tot paus te kiezen, daar zij hem, zoo zij meenden, gemakkelijk naar hunne hand zouden kunnen zetten. Nu echter ontdeed Sixtus zich van zijn masker, wierp den staf weg, waarop hij leunde, en betoonde zich even zoo gestreng als hij te voren zachtmoedig was geweest. Hij vernietigde de rooverbenden in den Kerkelijken Staat, zorgde voor eene onpartijdige regtspleging, beperkte de kosten van zijne hofhouding tot het volstrekt noodige, herstelde de naar hem genoemde groote waterleiding (Aqua Felice), vermeerderde de Vaticaansche boekerij, deed hiervoor een prachtig gebouw verrijzen en stichtte eene eigene drukkerij, waar de werken van den heiligen Ambrosius, eene nieuwe uitgave der „Septuagint (1587)” en de „Vulgata (1590)” werden ter perse gelegd. Ook zorgde hij voor den bloei der nijverheid door het stichten van zijde- en wolspinnerijen en door het opheffen van bezwarende tollen.
Het aantal cardinalen bepaalde hij op 70, en in godgeleerde geschillen legde hij eene ongemeene omzigtigheid aan den dag. Hij legde bijv. het zwijgen op aan de Jezuïeten, die in strijd waren geraakt met de universiteit te Leuven. Daarentegen nam hij met ijver deel aan de staatkundige aangelegenheden van zijn tijd. In de twisten tusschen Frankrijk, Spanje en Navarre speelde hij eene merkwaardige rol en ondersteunde de Guises tegen de Hugenoten. Voorts deed hij Elizabeth van Engeland, Hendrik III en Hendrik van Navarre in den ban.
Hij overleed den 27sten Augustus 1590,5 millioen scudi nalatende.
De Senaat plaatste het standbeeld van dezen Paus op het Capitool, maar het werd weldra omvergeworpen door het volk, dat hem haatte wegens zijne gestrengheid. Hij bezat een schrander oordeel, maar was als heerscher een dwingeland, terwijl hij veel grooter belang stelde in staatkundige dan in godsdienstige aangelegenheden.
