Rotterdam, eene arrondissementshoofdstad in de Nederlandsche provincie Zuid-Holland, aan de uitwatering van het riviertje de Rotte in de Nieuwe Maas, 18 Ned. mijl van den mond dezer laatste, is na Amsterdam de belangrijkste koopstad van Nederland en door hare gunstige ligging de natuurlijke haven voor de schepen, die de Rijn en de Maas bevaren. De gemeenschap met de zee moet door het nieuwe kanaal naar den Hoek van Holland nog aanmerkelijk verbeterd worden, maar deze onderneming heeft tot nu toe met groote bezwaren te kampen. Men heeft er uitmuntende havens, zoodat de zeeschepen er de magazijnen in het midden der stad zonder moeite kunnen bereiken. Voorts brengt de nieuwe spoorwegbrug over de Maas de stad in verband met het zuiden (over den Moerdijk met Antwerpen, Brussel enz.), terwijl er voorts spoorwegen zich vereenigen uit Amsterdam over Haarlem, Leiden en ’s Gravenhage, en uit Utrecht over Gouda enz.
De oude stad met de drukke, met winkels bezette Hoogstraat vormt thans slechts een klein gedeelte van het geheel, daar aan alle kanten nieuwe wijken verrezen zijn. Vooral vindt men fraaije gebouwen op het Nieuwe Werk (aan de Maas en zich aansluitend aan de Boompjes), en dit gedeelte verschaft aan hen, die met stoombooten er den oever naderen, een fraai stadsgezigt. Vooral echter schijnt de overstad op Fijenoord, werwaarts eene fraaije brug nevens die van den spoorweg over de Maas voert, eene groote aanwinst voor handel en nijverheid te worden. Onder de 25 kerken van verschillende kerkgenootschappen vindt men de Groote of Laurentiuskerk met een toren ter hoogte van 90 Ned. el, een uitmuntend orgel en de praalgraven der admiraals Witte Cornelisz. de With (in 1658 bij Elseneur gesneuveld), Cortenaer, van Brakel enz., — de Zuiderkerk — en de pas voltooide St. Antonius-kerk. Andere merkwaardige gebouwen zijn er: het stadhuis, — het muséun Boymans met fraaije schilderijen en gravures, gedeeltelijk door den brand van Februarij 1864 vernield, maar na dien tijd herbouwd en verrijkt, — het gebouw van de Yachtclub, — de beurs, —het nieuwe ziekenhuis, — het pas voltooide prachtige sociëteitsgebouw in den Dierentuin, — het nieuwe station van den Hollandschen spoorweg en het post- en telegraafkantoor. Men heeft er standbeelden van Desiderius Erasmus (sedert 1622), van Tollens (door Strackéé) en van Gijsbert Karel van Hogendorp (van Geefs). Tot de inrigtingen van onderwijs behooren er: eene académie voor beeldende kunsten en technische wetenschappen, eene muziekschool, een gymnasium, 3 hoogere burgerscholen, eene zeevaartschool, eene ambachtsschool, scholen voor gymnastiek en een doofstommeninstituut, — voorts zijn er vele inrigtingen van weldadigheid en eenige geleerde genootschappen. Tot deze behooren: het Bataafsch Genootschap voor proefondervindelijke natuurkunde en de Vereeniging voor geschiedenis. De dierentuin, schoon niet zoo rijk voorzien als de Amsterdamsche, is een der fraaiste en grootste van Europa. Het aantal inwoners bedroeg er op den 1sten Januarij 1878 ruim 142500. Rotterdam is eene hoofdmarkt voor graan en koloniale waren en heeft daarenboven bloeijende fabrieken, namelijk: eene groote machinenfabriek en eene ijzergieterij aan de overzijde der Maas (op Fijenoord), suikerraffinaderijen, jenever- en likeurstokerijen, tabakskerverijen enz. De scheepstimmerwerven verkeeren er echter, althans voor het tegenwoordige, in een kwijnenden toestand. — Rotterdam wordt reeds in de 11de eeuw vermeld. De stad is in 1272 door muren omringd en met stedelijke regten begiftigd. In 1480 werd zij ingenomen door jonker Frans van Brederode, die haar verdedigde tegen aartshertog Maximiliaan. De Spanjaarden veroverden haar in 1572, doch in 1580 verkreeg zij zitting en stem in de Statenvergadering van Holland. Sedert dien tijd heeft zij zich met ongemeenen voorspoed ontwikkeld.
