Rio Grande do Sul of Sao Pedro do Rio do Sul, de zuidelijkste provincie van het keizerrijk Brazilië, grenst in het noorden aan de provincie Parama, in het oosten aan de provincie Santa Catarina en den Atlantischen Oceaan, in het zuiden aan Uruguay en in het westen aan Argentina, en telt op 4296 geogr. mijl bijna 435.000 inwoners, onder welke zich vele Indianen bevinden.
Het land is, met uitzondering van eene smalle strook langs de kust, eene hoogvlakte, die naar het westen en zuidoosten in terrassen afdaalt of in lage bergketens uitloopt. De voornaamste rivier is er de Uruguay, welke er de noordelijke en westelijke grenzen vormt en een paar andere rivieren opneemt. De belangrijkste meren zijn er: het strandmeer Patos in het zuidoosten, waarin de bevaarbare Rio Jacuhy en de Cumacuam zich uitstorten, terwijl het langs de Rio do Sao Pedro zijne wateren afvoert naar zee en door de Rio Gonzalez in verband met het meer Merim, en het Lagoa Mangoeira. Het klimaat is er zacht, de lucht zuiver en gezond. Men heeft er 44 bloeijende, meerendeels door Duitschers gestichte landbouwkoloniën, en het aantal Duitschers wordt er geraamd op 60.000. Tot de voornaamste voortbrengselen behooren er: graan, suiker, koffij, maté-thee, ooft, zuidvruchten, rijst, hennep, rundvee, paarden, gordeldieren en zwarte struisvogels.
De handel bepaalt er zich hoofdzakelijk tot huiden en gedord rundvleesch, en de nijverheid begint er pas te ontkiemen. Er zijn 476 lagere scholen met 13.780 leerlingen, 16 middelbare scholen met 771 leerlingen, — voorts eene militaire school, 6 provinciale- en volksbibliotheken enz. Er verschijnen 25 dagbladen en tijdschriften, onder welke zich 2 Duitsche bevinden. Men heeft er een spoorweg van Portalegre naar Nieuw-Hamburg (33 Ned. mijl) en een van San Jeronimo naar Arrojo dos Raios (25 Ned. mijll, terwijl 6 andere ontworpen zijn. De hoofdstad is Portalegre.
De evenzoo genoemde stad, ook Sao Pedro do Sul geheeten, te voren de hoofdplaats, thans de voornaamste haven der provincie, ligt aan de Rio Grande, niet ver van de plek, waar zij zich uitstort in den Atlantischen Oceaan, en bestaat uit 2 door de rivier gescheidene deelen. Men heeft er een groot gebouw voor in- en uitgaande regten, een schouwburg en omstreeks 19.000 inwoners, die een aanzienlijken handel drijven. Sedert 1875 bestaat-er eene regtstreeksche stoombootvaart over Lissabon naar Antwerpen.
