Rheuma en rheumatismus zijn de namen van zeer pijnlijke aandoeningen van de spieren of de gewrichten. Gewoonlijk ontstaan zij door het vatten van koude. Zij kunnen acuut of chronisch wezen; in het eerste geval heeft het rheuma een sneller verloop en gaat dikwijls vergezeld van rheumatische koortsen. Men schijnt de oorzaak dezer ongesteldheid vooral te moeten zoeken in eene herhaalde snelle afwisseling van temperatuur, waardoor de geregelde huid-uitwaseming wordt gestoord.
Het rheuma komt sterk overeen met jicht, doch deze laatste staat meer in verband met de organen der spijsvertering en bepaalt zich hoofdzakelijk tot de kleinere geledingen der vingers en teenen. De chronische vormen van die beide ziekten zijn echter moeijelijk van elkander te onderscheiden. Acuut rheuma kan door bevordering der huid-uitwaseming en door pijnstillende middelen genezen worden, doch chronisch rheuma biedt gewoonlijk een hardnekkigen weerstand aan alle geneesmiddelen, omdat ten gevolge van de ziektestoffen de rheumatische stoffen zich in de weeke deelen ophoopen en er zich niet gemakkelijk uit laten verwijderen. Gewoonlijk worden hiertoe pogingen aangewend, door middel van prikkelende smeersels, warme baden, Russische stoombaden, Spaansche vliegen enz.
