Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 10-08-2018

Perspectief

betekenis & definitie

Perspectief (Het) of de doorzigtkunde omvat de theorie en de practijk der kunst, om de voorwerpen in de ruimte zóó af te beelden, als zij zich uit een bepaald punt aan het oog van den waarnemer vertoonen. Die kunst berust op de gezigtsleer (optiek), dew|jl men ziet door middel van lichtstralen, welke van de voorwerpen in regte lijnen naar het oog gaan. Z|j behoort tevens tot de meetkunde, daar het teekenen der vormen van een voorwerp een zamenstel van lijnen en hoeken vereischt. Er bestaat een meetkundig of lijnenperspectief en een kleuren- of lichtperspectief, en beide z|jn voor schilders, bouwmeesters, beeldhouwers enz. van het hoogste belang.

Daardoor leert men de kunst om verkortingen voor te stellen. Het perspectief bereikte echter eerst in latere tijden een voldoenden trap van volkomenheid. Niettemin strekken de schilderwerken te Herculanum en Pompeji ten bewijze, dat de oud-Grieksche kunstenaars het reeds op eene uitmuntende wijze wisten aan te wenden met betrekking tot het menschenbeeld. Het lijnenperspectief stelt regte of kromme lijnen voor in hare juiste verkortingen. Het is duidelijk, dat een voorwerp uit een drievoudig oogpunt kan beschouwd worden, namelijk van boven, van voren en van ter zijde. B|j het vogelperspectief ziet men het voorwerp schuins uit de hoogte, b|j het vischperspectief schuins uit de laagte, en bij het militair perspectief, eene voorstelling gevend van een landschap met de positiën der troepen, komt het vooral aan op juistheid van afmetingen. Het lijnenperspectief is vooral door Albrecht Durer en Leonardo da Vinci in leerboeken ontwikkeld.

Niet minder gewigtig voor eene schilderij is het luchtperspectief, dat de mate van licht bepaalt, hetwelk van de voorwerpen naar gelang van hun afstand den beschouwer tegemoet straalt, terwijl het tevens de trapsgewijze verandering van kleur aanwijst van op verschillenden afstand geziene voorwerpen in verband met de werking der tusschenlucht. In de Nederlandsche schilderkunst is Jan van Eyck de grondlegger dezer kunst. Die soort van schilderkunst, waarbij hoofdzakelijk het perspectief op den voorgrond treedt, noemt men perspectivische kunst; zij levert vooral groote gebouwen, zooals: kerken, kloosters, paleizen enz.