Panathenaea is de naam van het grootste en oudste staatkundig-godsdienstige feest der Atheners, hetwelk ter eere van Athene (Minerva), de beschermgodin hunner stad, werd gevierd. De feestelijkheden waren reeds ingesteld door Erechtheus, en Theseus veranderde ze, nadat hij de Attische vlekken tot eene stad vereenigd had, in Panathenaea (feesten voor alle Atheners). Ten tijde van den archont Hippóclides, 6 jaar vóór Pisístrates werden zij voor alle vreemde Staten opengesteld, waardoor hun luister niet weinig toenam. Men verdeelde ze in groote en kleine.
Deze laatsten werden jaarlijks, doch de eersten om de 5 jaar, telkens in het 3de jaar der Olympiade, gevierd. Dit geschiedde op den 25sten tot den 28sten dag der maand Hecatombaeum, en de laatste dag was de belangrijkste. De feesten bestonden gedeeltelijk in offeranden, optogten en tooneelvertooningen, gedeeltelijk in wedstrijden — sedert Péricles ook op muzikaal gebied. Met laatstgemelden wedstrijd, in het Odéon gehouden, nam het feest een aanvang. Voor al de wedstrijden werden 10 kampregters (athlotheten) uit de 10 phylae gekozen.
De prijzen bestonden uit kransen, gevlochten van takken van den gewijden olijfboom en tevens uit eene groote, fraaije aarden vaas, met heilige olie gevuld. Het glansrijkste gedeelte van het geheele feest was de plegtige optogt van al de ingezetenen van Athene (mannen, vrouwen, jongelingen en maagden) met de aanverwante stammen, alsmede de groote offerande met den gemeenschappelijken maaltijd. Het prachtigste voorwerp bij den optogt was het rijk geborduurde, saffraankleurige opperkleed van Athene, hetwelk op ieder feest door de Attische vrouwen werd vernieuwd. Eene hecatombe besloot het feest. De kleine Panathenaea waren minder luisterrijk.
