Nirwâna of het „zich oplossen” is bij de Boeddhisten het hoogste doel van ’s menschen streven, hetwelk hij alleen door het verkrijgen der verhevenste kennis en door de beoefening van alle deugden bereiken kan. Taalkundigen en zendelingen verzekeren, dat nirwâna de beteekenis heeft van een volkomen ophouden der met het persoonlijk bestaan verbondene beweging, — van eene volkomene rust, voor den Oosterling het hoogste goed, — van eene vernietiging van dat bestaan of volgens anderen van het aangename van dat bestaan. Door wijsgeeren wordt nirwâna voorgesteld als de inwendige vrede, als het godsrijk van het Christendom. Waarin nirwâna na den dood bestaat, wordt door den stichter van het Boeddhaïsmus onbeslist gelaten; het zij voldoende , zegt hij, te weten, dat nirwâna tegen gevaren beveiligt, alle vrees verbant en gelukzaligheid verleent.
Naast deze oorspronkelijke opvatting van de volkomene oplossing van ’s menschen bestaan als de hoogste belooning zijn later 2 lagere trappen gevoegd, waarop hij desgelijks belooning ontvangt. Deze nieuwigheid werd ingevoerd, om in China, Achter-lndië en Midden-Azië aanhangers van het Boeddhaïsmus te werven. Voor bekeerlingen wordt nirwâna verklaard als „bevrijding van alle verdrietelijkheden des levens.” Tot belooning voor de lagere trappen werd gesteld eene opneming in het gewest der zaligheid, welks bewoners niet onderworpen zijn aan eene nieuwe geboorte, — en wedergeboorte van den mensch als mensch of als godheid. Op de 3 trappen leidt nirwâna den mensch tot een bepaalden graad van heil, en bij elk dier graden staat het verdwijnen van ’s menschen bestaan op den voorgrond.
