Moray (James Stuart, graaf van), doorgaans Murray geheeten, een onwettige zoon van Jacob V van Schotland en van Margaretha, eene dochter van lord Erskine, werd geboren in 1531, ontving, als bestemd voor den geestelijken stand, op zijn zevende jaar het prioraat van St. Andrews, en werd na den dood zijns vaders door zijne moeder naar het kasteel Lochleven gebragt en in hare eerzuchtige plannen betrokken. In 1548 vergezelde hij zijne halfzuster, de zesjarige koningin Maria Stuart naar Frankrijk. Bij zijn terugkeer in Schotland voegde hij zich bij de Protestantsche partij en vervulde, gesteund door het vertrouwen, hem door de jonge Koningin geschonken, eene merkwaardige rol.
Vooral op zijn raad poogde Maria, nadat zij in 1561 in haar rijk was teruggekeerd, in goede verstandhouding te komen met Elizabeth. Hij belastte zich met de leiding der staatszaken, maar kwam, toen de Koningin niet met Leicester (Leshter), maar met Darnley in het huwelijk trad en bij uitsluiting de R. Katholieken begunstigde, openlijk tegen haar in verzet, zoodat hij met andere Protestantsche lords de wijk moest nemen naar Frankrijk. Na het vermoorden van Darnley en het huwelijk der Koningin met Bothwell keerde hij terug naar Schotland en werd na de gevangeneming van Maria in 1567 tot regent des lands benoemd ten behoeve van den jeugdigen Jacob VI. Toen hij vernam, dat Maria ontvloden was, trok hij te velde met 6000 man, verstrooide hare aanhangers den 13den Mei 1568 te Langside en noodzaakte daardoor de Koningin, om eene wijkplaats te zoeken in Engeland. Door Elizabeth aangespoord, stelde hij daarop te Edinburgh een onderzoek in naar den moord van Darnley, om na te gaan in hoever zijne zuster daaraan deel genomen had en volbragt daartoe ook eene reis in Engeland. Hij werd echter reeds den 23sten Januarij 1569 door sluipmoord omgebragt.
