Winkler Prins

Anthony Winkler Prins (1870)

Gepubliceerd op 09-08-2018

Meekrap

betekenis & definitie

In den wortel der meekrapplant (Rubia Tinctorum) vindt men een chromogeen, waaruit door behandeling met zuren en fermenten fraaije kleurstoffen ontstaan.

In het algemeen geeft men den naam van chromogeen aan bewerktuigde en kleurloooze ligchamen, die door ontleding of door opneming van zuurstof of ook door beide aanleiding geven tot de vorming van kleurstoffen. Zij behooren tot de zeer zamengestelde bewerktuigde ligchamen. Volgens sommigen is het chromogeen van den meekrapwortel ruberythrinezuur, een geel kristallijn ligchaam, bestaande uit kool-, water- en zuurstof. Waarschijnlijk evenwel is het chromogeen der meekrapkleurstoffen een stikstofhoudend ligchaam. Het ruberythrinezuur komt in den rijpen wortel voor, zoodat men het eigenlijke chromogeen in den onrijpen wortel zou moeten aantreffen. Dit zuur wordt onder zekere omstandigheden onder den invloed van zuren en fermenten ontleed in alizarine en suiker, en geeft onder andere omstandigheden aanleiding tot de vorming van purpurine enz.

Alizarine, een rood kristallijn ligchaam, vormt alzoo de hoofdkleurstof in den meekrapwortel, en hierop volgt de purpurine, desgelijks een rood kristallijn ligchaam. Bij de vorming daarvan ontstaat suiker, en deze wordt in sommige meekrapfabrieken in alkohol omgezet.

De meekrapwortel wordt sterk gedroogd, van onzuiverheden en uitwendig bekleedsel ontdaan, lang bewaard en vervolgens gemalen. Bij het bereiden ontstaan fermenten uit de daarin aanwezige eiwitstoffen, en daardoor wordt het ruberythrinezuur ontleed in alizarine, purpurine, suiker enz. Aan meekrap, behandeld met zwavelzuur, geeft men den naam van garancine. Het zwavelzuur dient grootendeels om het ruberythrinezuur te ontleden; het volbrengt in minuten, wat de fermenten in maanden doen. Voorts ontleedt het de verbindingen der kleurstoffen. Reeds bij het rijp worden heeft ontleding plaats van het chromogeen en ruberythrinezuur, en eindelijk vernietigt het zwavelzuur vele bijkomende bestanddeelen der meekrap. Deze laatste levert duurzame kleurstoffen. De meekrapplant wordt vooral verbouwd in het zuiden van Frankrijk, in Silézië, en in ons Vaderland in Zeeland en in de omstreken van Maastricht.

De meekrap heeft in den laatsten tijd een geduchten concurrent gevonden in de kunstmatige alizarine, bereid van anthraceen. Dit is eene vaste koolwaterstof van de steenkolenteer, die eerst bij 360° kookt en dus in het laatst overkomen bij de destillatie van teer wordt verkregen. Door voorzigtige oxydatie zet men het anthraceen om in anthrachinon, waarvan men door behandelen met onverdund zwavelzuur anthrachinondisulphozuur vervaardigt. Door dit met bijtende kali te smelten ontstaat alizarine.

< >