Lissa. Onder dezen naam vermelden wij:
Lissa, in het Poolsch Leszno, eene stad in het arrondissement Fraustadt en in het Pruissische regéringsdistrict Posen, niet ver van de grenzen van Siberië. Zij ligt aan den spoorweg van Breslau naar Posen en aan dien naar Glogau en Hansdorf en telt omstreeks 11000 inwoners, onder welke zich 2500 Israëlieten bevinden. Er zijn 2 Protestantsche en ééne R. Katholieke Kerk. Het gymnasium, in 1555 gesticht, telt meer dan 300 leerlingen. Voorts zijn er onderscheidene lakenfabrieken en er wordt een levendige handel gedreven.
Lissa, het westelijkste der Oostenrijksche eilanden aan de Dalmatische kust. Het is bijna 2 geogr. mijl groot en telt 6300 inwoners. De grond levert er voortreffelijken wijn en goede olijvenolie. De hoofdplaats van het eiland is het evenzoo genoemde vlek met 3300 inwoners en eene zeer versterkte oorlogshaven, welke tot de beste en ruimste der Adriatische Zee behoort. Eene andere havenplaats van dit eiland is Comisa met 2500 inwoners en eene bloeijende sardellenvisscherij. — In den laatsten tijd is dit eiland vermaard geworden door den zeeslag, die er den 20sten Julij 1866 geleverd werd. Reeds twee dagen te voren had de Italiaansche vloot onder admiraal Persano met hare gepantserde schepen de vestingwerken van Lissa aangetast, en het bombardement werd ook den volgenden dag voortgezet. Den 20sten des ochtends maakte Persano zich gereed om te Comisa en Porto Manico met houten schepen troepen aan land te zetten en de haven van Lissa te forcéren, toen de Oostenrijksche vloot onder admiraal Tegetthoff van Fasana zich derwaarts spoedde en in slagorde naderde. Persano zag aanstonds van zijn voornemen af en snelde de Oostenrijkers te gemoet.
Deze laatsten hadden 7, de Italianen 12 gepantserde schepen. De tweede divisie vau Tegetthoff bestond uit 8 groote houten schroeffregatten en korvetten onder aanvoering van het linieschip „Kaiser”, — en de derde uit 8 adviesstoombooten en kanonneerbooten. In aantal en grootte van houten schepen stonden de Italianen ongeveer met de Oostenrijkers gelijk, zoodat zij eene meerdere sterkte hadden van gepantserde schepen. Tegetthoff bevond zich op het gepantserde schip „Erzherzog Max”, en Persano op het gepantserde fregat „Re d’Italia”, doch laatstgenoemde begaf zich reeds in het begin van den slag naar het ramtorenschip „Affondatore”. De Italiaansche schout-bij-nacht Vacca op het gepantserde schip „Principe di Carignano” opende het vuur. Beide vloten gingen eerst onder een scherpen hoek elkander voorbij, doch kort daarna drongen de Oostenrijksche gepantserde schepen door de vijandelijke linie heen achter hare eerste 3 gepantserde vaartuigen. De strijd werd nu algemeen en het Oostenrijksche linieschip „Kaiser” door 4 gepantserde schepen tegelijk aangevallen. Het streed dapper, doch verloor fokkemast en boegspriet en geraakte in brand.
Wél werd het vuur gebluscht, maar de „Kaiser” moest den aftogt aanvaarden. Het vlaggeschip van Tegetthoff daarentegen stoomde in een half uur tijds op 3 vijandelijke schepen los, beschadigde 2 van deze zeer sterk en boorde den „Re d’Italia” in den grond. Binnen weinige minuten zonk het trotsche vaartuig in de diepte en van de bemanning (600 koppen) werden slechts weinigen gered. Korten tijd daarna geraakte het Italiaansche gepantserde schip „Palestro” in brand. De heldhaftige kommandant wilde met het brandende vaartuig tusschen de Oostenrijksche schepen stoomen en aan deze de meest mogelijke schade toebrengen, doch de „Palestro” vloog reeds in de lucht vóórdat het zoo ver kwam, en van de bemanning bleef bijna niemand in leven. Daarmede eindigde de strijd, en de beide vloten trokken terug.
De Oostenrijkers hadden op eene schitterende wijze gevochten en de overwinning behaald, doch de slag was nog geenszins beslissend. Immers zij konden de Italianen niet vervolgen, omdat zij zelven zoo veel geleden hadden. De Italianen begaven zich in reparatie naar Ancona, en de Oostenrijkers naar Pola, en een wapenstilstand maakte een einde aan den oorlog. Behalve de bemanning der beide verongelukte schepen hadden de Italianen een verlies van 8 dooden en 40 gewonden. Het geheele verlies der Oostenrijkers bedroeg 34 dooden, 49 zwaar- en 83 ligt gewonden. In dien slag kwamen de eerste maal gepantserde schepen met elkander in botsing.
