Gavazzi (Alessandro), een ijverig tegenstander van het wereldlijk gezag van den Paus en van de R. Katholieke hiërarchie in Italië, werd geboren te Bologna in 1809, trad met zijn 16de jaar in de orde der Clerici regulares van St. Barnabas en zag zich later benoemd tot professor in de welsprekendheid te Napels. Wegens zijne vrijzinnige rigting werd hij in 1840 uit die betrekking verwijderd, waarna hij een ondergeschikt geestelijk ambt in den Kerkelijken Staat moest waarnemen. Na de verkiezing van Pius IX behoorde hij tot de leiders der volksbeweging en hield onder anderen op den 21sten Januarij 1848 in de Sapienza te Rome eene lof- en lijkrede op de Lombardijers, die elf dagen te voren bij een volksoploop te Milaan waren gesneuveld.
Met goedkeuring van den Paus werd hij nu veldprediker bij een vrijkorps, dat naar Lombardije oprukte. Nadat Radetzky Milaan heroverd had, voerde Gavazzi dagelijks op het St. Marcusplein te Venetië ten aanhoore van duizenden het woord en vulde er de schatkist met vrijwillige giften, die hij door zijne indrukwekkende welsprekendheid wist te verkrijgen. Toen de Romeinsche divisie het bevel ontving om terug te trekken, vermaande hij de burgers te Florence, om de zaak der vrijheid te handhaven. De Groothertog gaf bevel om hem met geweld uit Toscane te verwijderen, waarna hij de wijk nam naar Genua. Toen echter den 8sten Augustus 1848 te Bologna een openbare opstand tegen den Paus was uitgebarsten, zoodat men er zelfs een nieuw bestuur had ingesteld, werd Gavazzi teruggeroepen, om de rust in de Legatiën te herstellen, hetwelk hem ook gelukte.
In November werd hij te Vicenza door generaal Zucchi in hechtenis genomen; men wilde hem te Corneto in eene voor geestelijken bestemde gevangenis brengen, maar te Viterbo bevrijdde hem het volk. Toen de Paus uit Rome gevlugt en zijne regering door een Republikeinsch bestuur vervangen was, — toen er voorts eene Constituerende Vergadering was zamengeroepen, werd hij in zijn voormalig ambt van kapellaan-generaal hersteld. Terstond nam hij maatregelen tegen de op handen zijnde belegering door de Franschen en zorgde voor de doelmatige inrigting van een militair hospitaal. Na den val van Rome kreeg hij een vrijgeleide van generaal Oudinot, waarna hij zich naar Engeland begaf en hier, maar vooral in Schotland en later in NoordAmerika, predikte tegen het gezag der R. Katholieke Kerk. In 1854 keerde hij naar Londen terug, waar hij overging tot de Protestantsche Kerk en het tijdschrift „Gavazzi Free Word” redigeerde. In 1861 vergezelde hij Garibaldi op zijn togt naar Sicilië en door zijne ongemeene welsprekendheid heeft hij niet weinig bijgedragen tot de bevrijding van Italië.
