Formeel, afkomstig van het Latijnsche woord forma (gedaante), noemt men datgene, wat op den vorm betrekking heeft. Het forméle staat dus tegenover het materiële, dat betrekking heeft op de stof, op den inhoud. Formele beginselen zijn zulke die den vorm van ons kennen, denken en handelen bepalen. Formeel regt is de algemeene bevoegdheid van ieder redelijk wezen, om met vrijheid werkzaam te wezen, terwijl het materieel regt by die werkzaamheid steeds eene bepaalde stof of een bepaald voorwerp onderstelt.
Formele waarheid is eene zoodanige, die met de wetten der logica overeenstemt, en met den naam van formele wetenschappen bestempelt men de redeneer- en wiskunde, omdat zij de leer bevatten van de verhoudingen der begrippen en grootheden, zonder zich om stof of inhoud te bekreunen. — Formalismus noemt men de handelwijze van hen, die, hetzij in de wetenschappen, hetzij in het maatschappelijk leven, aan bepaalde vormen — uitwendige, bijkomende omstandigheden — meer hechten, dan aan de zaak zelve. — Formaliteiten noemt men door voorschriften bepaalde handelingen, welke men volbrengen moet, om aan eene zaak, waarop zij betrekking hebben, regtsgeldigheid te verschaffen. Zulke formaliteiten zijn doorgaans noodig, om bepaalde waarborgen op te leveren; — waar zij gemist kunnen worden, is echter hare afschaffing zeer wenschelijk, daar menigeen zich van zijn goed regt verstoken zag, omdat aan sommige formaliteiten niet voldaan was of niet voldaan kon worden. Voorts oude gebruiken, die bij plegtige gelegenheden plaats hebben, bestempelt men veelal met den naam van formaliteiten. — Ook het houten geraamte, waarover gewelven gemetseld worden, noemt men een formeel.
