Costumen, afkomstig van het Italiaansche woord costume (gewoonte), noemt men in de eerste plaats de kleedij van een bepaald volk in een bepaalden tijd, en in de tweede plaats zoodanige regten, die niet door een souverein vastgesteld, maar uit volksgewoonten geboren en steeds door het volk gehandhaafd zijn.
In de eerste beteekenis hebben vooral dichters, schilders, beeldhouwers en tooneelkunstenaars met costumen te maken. In hoever de kleedij van een zeker tijdperk door genoemde kunstenaars naar waarheid voorgesteld moet worden, daaromtrent heerscht bij de verschillende scholen eene verschillende meening. Men handelt zeker verkeerd, wanneer men bijv. Vlaamsche boerinnen tot model neemt van Israëlitische vrouwen uit den aanvang van het Christelijk tijdperk, — en het is niet minder belagchelijk, wanneer men Romeinsche consuls uit de dagen der oude Republiek in den schouwburg Iaat optreden met gepoederde pruiken. Men kan echter ook aan de andere zijde overdrijven.
Met costumen in de tweede beteekenis hebben regtsgeleerden te doen. Het costumier regt wordt ondersteld van het volk te zijn uitgegaan, en regters dienen in den kring, waarin zij vonnis spreken, daarmede bekend te zijn (zie onder Regt).
