Civita Vecchia, te voren de hoofdstad van eene evenzoo genoemde delegatie van den Kerkelijken Staat, en thans die van een district der provincie Roma, hetwelk op 17,8 geogr. mijl ruim 20000 inwoners telt, ligt westzuidwestwaarts van Rome, 8½ geogr. mijl van deze stad verwijderd, aan de Tyrrheensche zee en aan den spoorweg en telt bijna 9000 inwoners. Het heeft eene oorlogshaven met twee in zee zich uitstrekkende hoofden, aanzienlijke scheepstimmerwerven, vuurtorens, een arsenaal enz. De ingezetenen houden zich vooral bezig met aluinbereiding, en in de nabijheid der stad vindt men druk bezochte zeebaden, terwijl de stoombooten, die geregeld tusschen Napels en Marseille varen, er aanleggen.
De stad verheft zich op de plaats van het oude Centum-Cellae, hetwelk ter eere van Trajanus, die het vergrootte, ook Hortus Trajani werd genaamd. Ten tijde van Justinianus was die stad de twistappel tusschen de Grieken en de Gothen. Zij werd door Totilas veroverd doch door Narses weder in bezit genomen (553 na Chr.). Meermalen werd zij verwoest, maar telkens verrees zij weder uit hare puinhopen. Paus Urbanus VIII voorzag haar van vestingwerken, en Innocentius XII verklaarde haar eene vrijhaven en verzorgde haar van drinkwater door van Tragino derwaarts eene waterleiding aan te leggen. Na den aftogt der Fransche troepen (30 Julij 1870) werd de vesting door Pauselijke soldaten bezet, doch na een beraad van 12 uur gaven zij den 16den September 1870 zich over aan den Italiaanschen generaal Bixio.
