Calcutta, de hoofdstad van het Britsch- Indische presidentschap Bengalen, de zetel van den onderkoning of gouverneur-generaal van alle Britsche bezittingen in Indië, ligt op de delta der Ganges op den linkeroever van den westelijken hoofd-arm dezer rivier, de Hoegli genaamd. Zij is omstreeks 20 geogr. mijlen van de Zee verwijderd en verheft zich op een moerassigen, ongezonden bodem. Bij eene lengte van 1 geogr. mijl heeft zij eene breedte van 1/3de geogr. mijl en vervalt in 3 deelen, namelijk de Zwarte stad ten noorden, de Witte stad in het midden en Fort William ten zuiden.
Dit laatste, door een groot plein van de eigenlijke stad gescheiden, is eene sterk bevestigde citadel met uitgebreide kazernen, een tuighuis en andere militaire inrigtingen. De Witte stad, hoofdzakelijk door Europeanen bewoond, heeft ook het voorkomen van eene Europésche stad. De straten zijn er breed en regt, gedeeltelijk met prachtige huizen versierd. De fraaiste gebouwen zijn er het gouvernementshuis, het hooggeregtshof en onderscheidene Anglicaansche en Presbyteriaansche kerken. Merkwaardig is er ook het gedenkteeken, opgerigt voor het beruchte Zwarte hol, waarin radja Ed-Da- oelah in 1756 meer dan 100 Engelschen een vreeselijken dood deed sterven.
De Zwarte stad, bestaande uit een aantal morsige woningen, van bamboe of leem opgetrokken, welke naauwe en kromme straten vormen, is de woonplaats der inboorlingen. Hier zijn onderscheidene Hindoe-tempels en moskeeën. Behalve genoemde 3 deelen heeft men er onderscheidene voorsteden en afzonderlijke wijken, zooals de Arménische wijk met eene fraaije kerk. Het aantal inwoners is niet met juistheid bekend; het wordt door sommigen op 700000, door anderen op een millioen geschat.
Calcutta is de zetel van een Anglicaanschen metropolitaan, onderworpen aan den aartsbisschop van Canterbury, en bijna alle Christelijke kerkgenootschappen bezitten er bedehuizen. Voorts heeft men er eene Israëlietische synagoge, vele moskeeën en onderscheidene Heidensche tempels, — ook eene voor de Chinezen. Hoewel de stad haar Aziatisch karakter niet verloochent, heeft zij vele nuttige inrigtingen, uitspanningen enz., eigen aan de beschaafde steden van Europa, in zich opgenomen. Hiertoe behooren onderscheidene hospitalen, eene universiteit, vele andere scholen voor Europeanen en inboorlingen, boekdrukkerijen, het Aziatisch genootschap en andere wetenschappelijke vereenigingen, eene sterre- wacht, een botanische tuin, verzekeringsmaatschappijen, banken, fabrieken enz.
Calcutta is de belangrijkste koopstad van Indië, ja, van geheel Azië, de stapelplaats van het eigenlijk Hindostan en het middelpunt van het Indisch verkeer met Engeland. De handel met het binnenland houdt er omstreeks 500 vaartuigen bezig en er is eene drukke zeevaart, hoewel schepen van 500 en meer tonnen slechts tot Diamond-Harbour, 4½ geogr. mijl van de stad, kunnen naderen. Telken jare komen er meer dan 2000 schepen binnen. Het „Indische Londen” is door spoorwegen in gemeenschap met Dakka en Delhi.
Zij is over het geheel eene nieuwe stad. Wél hebben de Engelschen er zich reeds in 1698 gevestigd hij het Indische dorp Gowindpoor, waaruit zij later verrees, doch die volkplanting telde in 1717 nog slechts enkele honderden inwoners. Eerst in het midden der 18de eeuw, na de stichting van Fort William begon zij zich te ontwikkelen, maar nu nam zij ook wegens hare gunstige ligging zulk eene vlugt, dat zij weldra eene der grootste en rijkste steden van Azië werd.
