Er is sprake van een strafverzwarende omstandigheid wanneer er omstandigheden zijn waaruit blijkt dat de verdachte zeer ernstig heeft gehandeld bij een strafbaar feit.
Wanneer een persoon een bepaald strafbaar feit pleegt, kan hij ingevolge artikel 27 van het Wetboek van Strafvordering worden aangemerkt als verdachte. De officier van justitie kan er in een dergelijk geval voor kiezen om de verdachte te vervolgen op grond van het opportuniteitsbeginsel. De officier van justitie houdt - alvorens hij daadwerkelijk overgaat tot vervolgen - rekening met de persoonlijke omstandigheden van de verdachte én de omstandigheden waaronder het strafbaar feit is gepleegd. Indien de verdachte een mishandeling pleegt ingevolge artikel 300 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht, is het mogelijk dat de zaak wordt afgedaan met een geldboete en een taakstraf. Indien de verdachte echter wordt vervolgd voor zware mishandeling ingevolge artikel 302 van het Wetboek van Strafrecht, zal hij waarschijnlijk wel voor de rechter moeten verschijnen. Het strafverzwarende aspect zit in de artikelen. Zo gaat artikel 300 van het Wetboek van Strafrecht over de (eenvoudige) mishandeling, terwijl artikel 301 en 302 (en verder) van het Wetboek van Strafrecht zwaardere vormen van de mishandeling regelt. Bij verschillende misdrijven is het op deze wijze opgebouwd in het Wetboek van Strafrecht.
