Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 13-08-2019

Taboe

betekenis & definitie

is een begrip, dat wij in de volkenkunde bij de primitieve volkeren herhaaldelijk tegenkomen. Het betekent „gemerkt”, „aangewezen”, „heilig” en „verboden”.

De primitieve mensen geloven, dat van elk voorwerp, dat taboe is, een kracht uitgaat, die den overtreder zal straffen. De meeste volken hebben hun vorst beschouwd als een half-goddelijk persoon; hieruit volgde, dat de vorst „taboe” was.

In Polynesië ging men zo ver, elk voorwerp, dat de vorst had aangeraakt, „taboe” te noemen. Ook de priesters zijn bij primitieve volkeren taboe.Voorts brengen de primitieven allerlei taboe in verband met de doden. Ieder, die bij een dode is geweest, is taboe, want van hem gaan dood-veroorzakende krachten uit. Zo ver gaat de angst voor taboe-overtredingen, dat men gelooft, dat ze misoogsten, ziekten, ja zelfs maans- en zonsverduisteringen kunnen veroorzaken.

Er zijn ook talloze zaken, die voor jagers en vissers taboe zijn, voor en gedurende de jacht of de vangst. De voorbereiding voor de jacht moet op een verborgen plek plaats vinden, opdat de dieren het niet merken. De jager mag ook tijdens de jacht nooit den naam van ’t dier noemen.

De primitieven menen, dat geen dier zich zal laten vangen door iemand, die een taboe overtreden heeft; deze behoeft dus eigenlijk niet op jacht te gaan en, doet hij het toch, dan zal hem geen buit ten deel vallen.

In Polynesië is het „taboe” de haren in den oogsttijd te knippen, want dan zouden de aren begrijpen, dat ze ook geknipt zullen worden; ook kennen vele volken voedseltaboe’s. Zeker voedsel is bijv. alleen toegstaan aan vorsten, priesters of vrouwen en is taboe voor anderen.

Een andere groep van het voedseltaboe heeft haar ontstaan te danken aan het feit, dat men bang is, door het eten, eigenschappen van het dier over te nemen. Daarom zal een neger nooit een gevlekte antilope nuttigen, want dan zou hij de vlekziekte krijgen; daarom eten Javanen, die een wond hebben, nooit vis (wit), want dan zouden ze witte littekens krijgen en daarom ook zal een jonge Dajak van Borneo nooit hertenvlees eten, want dan wordt hij even schichtig als het dier.

Er zijn ook heel wat taboe’s, die door belangen van bepaalde categorieën worden bepaald. Zo zijn in Australië lekkere en voedzame hapjes taboe voor vrouwen en jonge mannen, opdat de oude mannen zich er aan te goed zullen kunnen doen.

Ook mensenvlees is (was) in deze streken taboe voor vrouwen.