Onder Romeinen is reeds vermeld, dat de Senaat het hoogste regeringscollege in het oude Rome was; in den koningstijd bestond het uit de bejaarde leden (senex = oude man) der patricische families, welke den Koning ter zijde stonden en na zijn dood de zaken gaande hielden, tot de nieuwe Koning gekozen was.
Tijdens de Romeinse Republiek berustte de werkelijke macht bij den Senaat; hij werd belast met het toezicht op het staatsbezit en de financiën en met het voeren van de buitenlandse politiek en kreeg dus de beslissing over oorlog en vrede.
In den Keizertijd kwam er veel verandering in de bevoegdheid van den Senaat, echter oefende deze dikwijls groten invloed op de keuze der Keizers uit, zodat men wel van Senaats-keizers en van leger-keizers spreekt. De positie van den Senaat ziet men in het opschrift op het wapen van Rome: SPQR: Senatus populusque Romanus = de Senaat en het Volk van Rome.
In verschillende landen, waar de volksvertegenwoordiging uit twee kamers bestaat, noemt men thans die kamer, aan welke de meest toeziende rol is toebedeeld, Senaat; zoals bijv. in Frankrijk en België.
Ook onze Nederlandse Universiteiten worden bestuurd door een senaat, onder voorzitterschap van den Rector Magnificus.
