Deze zijn heel oud —en heel nieuw. De oude vond men bij de oude Grieken, het volk, dat beter dan enig ander de waarheid kende, dat geest èn lichaam gezond moeten zijn.
En nu wij in onzen tijd deze zelfde waarheid weer gevonden hebben, hernemen de Olympische spelen der Grieken hun voorname plaats in de samenleving.De athletische wedstrijden, die om de vier jaar te Olympia werden gehouden, stonden reeds in 900 v. Chr. in hoog aanzien. In dat jaar n.l. zou koning Iphitos in Elis een overeenkomst hebben gesloten met Lycurgus, den koning van Sparta, om deze spelen tot een nationaal feest voor geheel Griekenland te verheffen. Tijdens de feesten zou in alle Griekse landschappen een wapenstilstand worden gehandhaafd en zou Olympia, de plaats in het landschap Pisatis (westkust-Peloponnesus), waar de spelen werden gehouden, als onzijdig gebied worden beschouwd. Op verbreking van den Godsvrede werden zware straffen gesteld.
Van af het jaar 776 v. Chr. kennen wij (tot 394 n. Chr.) de namen van alle overwinnaars in die spelen. Zó groot was de betekenis, welke aan de Olympische Spelen werd gehecht, dat zij zelfs wel gebruikt werden voor de tijdrekening. Het tijdperk van vier jaren, dat tussen twee opeenvolgende spelen lag, werd een Olympiade genoemd en men zeide b.v. wel, dat een gebeurtenis had plaats gevonden „in het derde jaar van de Zesde Olympiade”! (Het jaar begon in Juli).
In den beginne was de enige wedstrijd hardlopen op 180 meter. Toen kwamen hardlopen eenmaal de ronde van het Stadion en later tweemaal, nog later 20 maal. Volgde een schildloop van soldaten, eerst in volle wapenrusting, daarna met" helm en schild. In 708 was er al de beroemde vijfkamp, die elke Griekse themavertaler in het Grieks kent: springen, lopen, discuswerpen, speerwerpen en worstelen, maar die ook ten grondslag ligt aan het modern „Vaardigheidsdiploma met ereteken” van het Nederlands Olympisch Comité. Overwinnaar in den vijfkamp was hij, die in elk der vijf onderdelen den eersten prijs had behaald.
Telkens werden nog nieuwe takken van sport aan het programma toegevoegd, zoals het vuistvechten, de wagenrennen en het rennen te paard. In 396 kwam een gewichtige uitbreiding van de spelen tot stand, omdat in dat jaar ook wedstrijden op het gebied der Schone Kunsten werden gehouden. Geleidelijkweg waren de spelen nu ook langer van duur geworden, zij waren in 472 vóór Christus van één dag tot een reeks van vijf dagen uitgegroeid. De reclame voor die feesten werd gemaakt door met bloemen getooide herauten, die heel Griekenland doortrokken, om de Grieken naar Olympia op te roepen. Meedingen mochten alleen de mensen van zuiver Grieks ras en van onbesproken gedrag, die zich minstens tien maanden getraind hadden (het woord zelf moest nog door de Engelsen uitgevonden worden, doch de zaak was bekend) en die een maand te voren te Olympia aanwezig waren.
De spelen zelf waren een plechtigheid van hoge nationale wijding, waarin (ook zonder een radioverslag) het gehele volk meeleefde.
In het door een muur omgeven deel der vlakte van Olympia, dat aan de Goden was gewijd, stond temidden der wit marmeren tempels het 20 voet hoge altaar van Zeus. Vlak daarbij groeide de olijfboom, waarvan een knaap met een gouden mes de takken sneed voor de kransen der overwinnaars. Dan was. er ruimte voor de banen en worstelperken, waarvan het middelpunt werd gevormd door het schone Stadion, dat aan 40.000 toeschouwers plaats bood en een 192 meter lange loopbaan had. Later kwam er nog bij een baan voor de paarden-rennen van 400 meter. Dan waren er de gebouwen voor het feestmaal der overwinnaars, voor oefeningen, bad- en massagekamers, de oefenplaats der jongelieden, enz.
De eerste van de vijf dagen van het feest was gewijd aan optochten, offerplechtigheden, heilige dansen en eedsafleggingen. Dan duurden de wedstrijden drie dagen en had op den vijfden dag de prijsuitreiking plaats, die zeer indrukwekkend was.
Was de prijs (olijftak) heel wat eenvoudiger dan thans, de huldiging van den overwinnaar was dat niet. De overwinnaars werden geprezen, bezongen, afgebeeld... als nu! En zij kregen permanente vrijbiljetten in de theaters en... vrijdom van belastingen.
Hoe geweldig de vreugde der overwinnaars was, blijkt uit het verhaaltje van Diagoras van Rhodos, zelf vroeger overwinnaar in de spelen, die, toen hij zijn beide zoons ging begroeten, welke evenals hij overwinnaar waren geworden... van vreugde stierf.
In den groten tijd waren de Olympische Spelen een machtig moment ter versterking van de Griekse eenheids- en gemeenschapsidee. Later ontaardden zij dermate en slopen zulke misbruiken in, dat ten slotte Keizer Theodosius I in 392 na Chr. de spelen verbood, waarop een opvolger van dezen keizer de tempels en het stadion liet afbreken.
Toen in de 19de eeuw, bij de nadering der nieuwe tijden, de archaeologie (zie: Oudheidkunde) haar eersten bloei bereikte, hield de verbeelding der geestdriftige onderzoekers zich weldra bezig met het roemvolle verleden van het oude Olympia. Fransen ontdekten in 1829 zijn juiste ligging onder de aardlagen, maar eerst in de jaren tussen 1852 en ’81 werden de ruïnes onder leiding van Duitse archaeologen en op kosten der Duitse regering aan het licht gebracht. Bij het aanschouwen van deze indrukwekkende resten ener beschaving van lang vervlogen Helleense geslachten, ontwaakte bij het Griekse volk het verlangen om op die plaats weer Olympische Spelen te houden en omstreeks 1860 hadden er dan ook te Olympia enkele malen op bescheiden schaal nationale Spelen plaats.
De Internationale Olympische Spelen, zoals die tegenwoordig iedere vier jaren worden georganiseerd, zijn echter niet een Griekse maar een Franse gedachte. De vader ervan was de grote Franse ijveraar voor de harmonische ontwikkeling van lichaam, karakter en geest Baron Pierre de Coubertin, die in 1894 een uitnodiging tot de Sportbonden in de verschillende landen richtte, om vertegenwoordigers te zenden naar een Congres te Parijs, waar zou kunnen worden besloten tot het inzetten van een internationale beweging om de Olympische Spelen in modernen vorm te doen herleven. Hij had hierbij een tweeledig doel: in de eerste plaats de bevordering van de internationale sportbeoefening, ten tweede het steunen van de vredesgedachte 'door het scheppen van contact tussen grote groepen van de bevolkingen der verschillende landen. Het plan van de Coubertin vond in de meeste landen warme instemming: nog in de maand Juni van hetzelfde jaar werd het congres in de Franse hoofdstad gehouden, waar het besluit viel, de Olympische Spelen in een nieuwen vorm weder te doen herleven, terwijl daar tevens de oprichting plaats had van het Internationaal Olympisch Comité, waarin Nederland werd vertegenwoordigd door wijlen onzen bekenden landgenoot F. W. C.
H. Baron van Tuyll van Serooskerken.
Griekenland viel de eer ten deel de eerste grote internationale Olympische Spelen te mogen organiseren. Op schetterende wijze handhaafde de moderne Griekse generatie de grootse traditie van het klassieke Griekenland: door eensgezinde, nationale samenwerking werd in korten tijd het grote bedrag bijeengebracht voor den bouw van een nieuw stadion te Olympia, ruimte biedende aan 60.000 toeschouwers, op de plaats van het oude. Het succes van de eerste, in 1896 gehouden, Internationale Olympische Spelen was echter niet schitterend. Het aantal deelnemers was niet groot, sommige landen waren in het geheel niet vertegenwoordigd. Alleen Amerika zond een groot aantal athleten, die dan ook nagenoeg alle prijzen wonnen. De beide daarop volgende Olympische Spelen, in 1900 en 1904 te Parijs en te St.
Louis gehouden, hadden ook nog niet veel betekenis, omdat tegelijk met de Spelen een wereldtentoonstelling werd georganiseerd, waardoor de eerste geheel in de schaduw kwam te staan. Eerst de tussentijdse, op speciaal verzoek van de Griekse regering in 1906 nogmaals te Athene gehouden, Olympische Spelen werden een volkomen succes, waarvan een krachtige propaganda voor de verbreiding van de Olympische gedachte over de gehele wereld uitging. Nederland was daarbij vertegenwoordigd door 13 schermers en 3 tennisspelers, van wie de schermers enkele successen boekten. Ook de in 1908 te Londen gehouden Olympische Spelen slaagden volkomen. Van de 51 Nederlandse deelnemers bracht het voetbal-team onze natie door het behalen van den derden prijs enigszins op den voorgrond; doch niet alleen dat de Nederlandse vlag geen enkele maal werd gehesen, onze athleten moesten hun minderheid tegenover de andere deelnemers volmondig erkennen.
De Olympische Spelen van 1912 te Stockholm werden ingeleid door schitterend geslaagde feesten. Er waren bijna 4000 deelnemers, waaronder ook een aantal Nederlanders; de resultaten waren ook dezen keer voor onze jongens even bedroevend als leerzaam. Van de achttien deelnemende landen kwam Nederland aan den staart...
De Olympische Spelen, welke in 1916 te Berlijn zouden worden gehouden, gingen wegens den inmiddels uitgebroken wereldoorlog niet door. Voor de eerste na den wereldoorlog te houden Olympische Spelen was aanvankelijk Amsterdam aangewezen, doch het Nederlands Olympisch Comité stond deze eer aan België af, zodat in 1920 de Spelen te Antwerpen plaats vonden. In den loop van dit zeer goed georganiseerde sportfeest kwamen de athleten van de overige deelnemende landen tot de ontdekking, dat Nederland niet langer als een „bijlopertje” kon worden beschouwd, het „telde mee”. Vooral bij de lichte athletiek was de vooruitgang opmerkelijk. Verscheidene malen ging onze vlag in top en de 110 Nederlandse deelnemers gingen met vier eerste, drie tweede en vier derde prijzen naar huis.
Ook bij de in 1924 te Parijs gehouden Olympische Spelen hebben wij getoond onze plaats als klein land temidden van zo vele grote staten, waarlijk goed te kunnen innemen. Vooral ook onze ruiters, voetballers en wielrenners trokken sterk de aandacht; de felle wedstrijd van de Oranjemannen tegen het onoverwinnelijk elftal van Uruguay bezorgde onzen voetballers den erenaam, het enige elftal te zijn geweest, dat door Uruguay niet kon worden geslagen. In het geheel legde Nederland beslag op vier eerste, een tweede en zes derde prijzen.
De ouderen onder jullie kunnen zich natuurlijk nog heel goed de Olympische Spelen van 1928 herinneren, die te Amsterdam werden gehouden. De architect Jan Wils bouwde speciaal voor deze Spelen een nieuw stadion, dat niet alleen grote uiterlijke architectonische verdiensten bezit, maar dat door zijn uiterst practische en toch comfortabele inrichting de tevredenheid van publiek en deelnemers opwekt. Trouwens, het gehele verloop der Spelen werd gekenmerkt door een buitengewoon aangenamen geest van harmonische samenwerking, als gevolg van de weldoordachte en grondige voorbereiding en de waarlijk schitterende organisatie. Alles klopte in de puntjes, geen klachten van enige betekenis van publiek of deelnemers, — integendeel na afloop van de Spelen heeft het letterlijk betuigingen van bewondering en tevredenheid uit binnen- en buitenland geregend. De door zoveel buitenlanders, waaronder honderden journalisten, in ons land opgemerkte kundigheid, goede orde, welwillendheid en organisatorische bekwaamheid, is den goeden naam van het kleine Nederland in den vreemde niet weinig ten goede gekomen en de eer hiervoor valt uiteraard hoofdzakelijk ten deel aan het Nederlands Olympisch Comité en dan vooral aan het Uitvoerend Comité.
De Nederlandse deelnemers boekten dezen keer niet minder dan acht eerste prijzen, tien tweede prijzen en vijf derde prijzen. Geen wonder dus dat geheel sportlievend en nationaal voelend Nederland met het grootste genoegen terugdenkt aan de grootse dagen van de Olympische Spelen1928, die voor Nederland en het N. O. C. tot een volslagen succes zijn geworden.
Aan de Olympische Spelen-1932, die te Los Angeles werden gehouden, namen wegens de te grote financiële bezwaren niet veel Nederlanders deel, zodat deze Spelen hier te lande weinig de aandacht trokken.
De Olympische Spelen-1936 werden te Berlijn gehouden. Ook daar viel veel te roemen en het Hitler-bewind had er alles op gezet werkelijk luisterrijk voor den dag te komen. Het slaagde hierin volkomen, en al was het voor Nederland, met uitzondering van het (vooral dames-)zwemmen en de athletiek, niet weggelegd een hoge plaats in te nemen: naar verhouding mochten we er toch wezen. Leni Riefensthal vervaardigde in opdracht van de Duitse regering een film van deze Spelen, die bijzonder geslaagd is, en die velen van jullie wel zullen hebben gezien.
