Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 09-08-2019

Loodswezen

betekenis & definitie

„In het gezicht van de haven schipbreuk geleden” is een typisch Nederlandse uitdrukking, die op treffende wijze de grootste ramp schetst, die den zeeman overkomen kan. Uit de verhalen der strandbewoners weten wij, dat dit gevaar allesbehalve denkbeeldig is, want bij stormachtig weer is niet zozeer de open zee als veeleer de kust met haar klippen, zandbanken en branding gevaarlijk.

In vroeger eeuwen was het aantal vaartuigen, dat daar onder ging, zeer groot. Dat tegenwoordig de kust veel van haar verschrikkingen verloren heeft, dankt de zeevaarder o.a. aan het loodswezen.

Deze tak van rijksdienst zorgt n.l. niet alleen voor het aan boord brengen en afhalen van den loods, die het schip veilig tussen de gevaarlijke punten door de haven in stuurt, maar ook voor de kustverlichting en het plaatsen van bakens en boeien (zie ook: Baken). De schipper of kapitein van een vaartuig, dat havens van vele landen aandoet, kan niet overal de soms moeilijk te herkennen vaargeul vinden.

Daarom vraagt hij, zodra hij de kust nadert, een loods, die natuurlijk alle bijzonderheden van de haven, waar hij ges'tationneerd is, kent. Wil de schipper een loods aan boord roepen, dan hijst hij de z.g. pilotenvlag, d.i. een wit doek met in het midden in klein formaat de nationale vlag. Op dit sein komt de loods in een zogenaamden loodskotter het schip tegemoet en begeeft zich aan boord.

De loods is door den Staat aangesteld en met uitsluiting van alle anderen bevoegd loodsdiensten te bewijzen. In het vaarwater, waarin de loodsdienst normaal werkt, is het gebruik van loodsen verplicht.

Tot het naleven dezer verplichting kan men den schipper echter niet dwingen; wèl moet deze in ieder geval het loodsgeld betalen. De schipper is bovendien tegenover, zijn lastgevers verplicht gebruik te maken van loodsen, overal waar de wet, de gewoonte of de voorzichtigheid zulks gebiedt.

Intussen, en dat klinkt'wellicht wat zonderling, de wet beschouwt de loodsen als wegwijzers en raadgevers der gezagvoerders; hun aanwezigheid heft echter de aansprakelijkheid van schipper of reder niet op. Indien nu de kapitein de raadgevingen van den loods niet opvolgt, dan is de laatste voor de daaruit voortspruitende gevolgen niet verantwoordelijk, doch is hij gehouden den gezagvoerder, zo mogelijk in het bijzijn van een lid der bemanning, te verklaren, dat het schip gevaar loopt en is hij voorts verplicht hem naar beste weten terzijde te blijven staan.De loodsdienst in Nederland behoort onder het Ministerie van Defensie en vormt een afzonderlijken dienst onder een inspecteur-generaal. De kust is verdeeld in 6 districten: 1. Eems, 2. Terschelling en Vlie, 3. Texel en IJmuiden, 4. Maas, 5. Goedereede en Brouwershaven, 6. Monden van de Schelde.