Als oudere Nederlanders hef woord Lombok lezen of horen, dan komt hun nu nog, na zoveel jaren bijna onwillekeurig het z.g. „Verraad van Lombok” in de gedachte.
Op school heb je, bij de aardrijkskunde, vermoedelijk al alles geleerd van dit kleine eiland, dat toch een niet onbelangrijk brokje van onze reusachtige Indische koloniën vormt.
Tot 1894 werd dat eiland bestuurd door een inlands vorst, die zich reeds geruimen tijd aan vreselijke onderdrukking van zijn onderdanen had schuldig gemaakt. Dezen wendden zich tot de Nederlands-Indische Regering om hulp en toen pogingen, om de zaak in der minne te schikken, niet baatten, werd in 1894 een militaire expeditie uitgezonden, bestaande uit 3 bataljons infanterie en de nodige artillerie onder commando van generaal-majoor J. A. Vetter.
Bij den opmars naar de vorstelijke verblijfplaatsen Mataram en Tjakranegara werd geen tegenstand ondervonden en ook het gestelde ultimatum werd aanvaard. Men meende dus, schijnbaar op goede gronden, dat het doel der expeditie reeds zo goed als bereikt was. Tijdens de onderhandelingen had een deel onzer troepen bij Tjakranegara het bivak betrokken en dit bivak nu werd in den nacht van 25 op 26 Augustus 1894 onverhoeds door de Balinezen aangevallen. Zij werden weliswaar teruggeslagen, doch brachten den onzen zulke verliezen toe, dat dit deel der expeditietroepen genoodzaakt was den 2Ósten op Mataram terug te trekken. Bij dezen terugtocht sneuvelden tal van officieren en manschappen, waaronder ook de tweede bevelhebber generaal-majoor van Ham. Ook de overige in het binnenland vertoevende colonnes leden zware verliezen en moesten naar de kust terugwijken. Het totaalverlies der onzen aan doden, gewonden en vermisten bedroeg niet minder dan 26 officieren en 459 minderen. Dit was dan het „Verraad van Lombok”, dat ons land indertijd in beroering bracht.
Reeds op 1 September arriveerden echter de nodige versterkingen van Java, waarop aan het eind van die maand Mataram en spoedig daarna Tjakranegara werden veroverd. Kort daarna werd de Vorst gevangen genomen en sneuvelde de troonopvolger temidden van de laatste verzetplegers.
Het Vorstengezag op Lombok werd daarna opgeheven en het eiland werd onder rechtstreeks bestuur gebracht.
