Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 09-08-2019

Harpoen

betekenis & definitie

Jullie hebt natuurlijk allen wel eens van een harpoen gehoord, want welke Hollandse jongen, ja ik durf haast zeggen welk Hollands meisje heeft niet eens een boek gelezen, waarin de gevaren en noden en het moedige leven van walvisvaarders werden beschreven? Een harpoen is een groot puntig ijzer. In den punt zitten vervaarlijke weerhaken, en aan het andere einde bevindt zich een ring, waaraan een lange lijn is vastgemaakt.

Vroeger naderde men den walvis zo dicht mogelijk en wierp dan den harpoen, net als een speer. Trof de harpoen doel, dan dook de walvis meestal onder, men liet de lijn dan zo ver mogelijk aflopen, haalde die later weer wat in, liet weer aflopen, net zo lang, tot de walvis uitgeput door bloedverlies den strijd opgaf en binnengehaald kon worden.
Heel vaak ook harpoeneerde men den walvis vanuit een sloep en ’t is vele malen gebeurd, dat de walvis, als hij geraakt was, zich tegen de sloep keerde en deze verpletterde; de vissers kwamen dan jammerlijk om het leven. Ook kwam ’t wel voor, dat de walvis zo snel vluchtte, dat de hele lijn afliep en de vissers het einde niet vlug genoeg van de boot los konden maken. Boot en bemanning werden dan meegesleept in de diepte van den oceaan.
Tegenwoordig zijn de walvisvaarders veel beter ingericht. Met harpoenkanonnen schiet men tegenwoordig den harpoen in ’t lichaam van den walvis en het gedode dier behoeft men niet meer moeizaam langs een der zijwanden aan boord te trekken.
De walvisschepen hebben een platten achtersteven, die geopend kan worden en daarin trekt men eenvoudig het dier binnen.
Natuurlijk is dat achterste deel afgescheiden door zware ijzeren schotten van ’t midden en den voorsteven van ’t schip, want anders zou dit allicht, als men den achtersteven opende, zinken.
De allermodernste walvisvangst is ook daarom merkwaardig, omdat men niet met den gevangen walvis naar huis behoeft te varen. De walvisvaarders hebben in den regel in de nabijheid van hun visgebied een drijvende fabriek, waar uit de walvis alles, wat men voor den handel gebruiken kan, wordt genomen en geconserveerd, terwijl de rest wordt weggeworpen.