of hygiëne is de wetenschap, die zich bezig houdt met de kennis der regelen, welke den gezondheidstoestand van den mens betreffen, en speciaal met die regelen, welke ons leren, hoe ziekten voorkomen kunnen worden.
Het is duidelijk, dat dit een ontzaglijk veel omvattende wetenschap is. Immers tot de gezondheidsleer behoren allerlei onderdelen: zij houdt zich bezig met de studie van een goede drinkwatervoorziening, met de beste manier om, vooral in de steden, de afvalstoffen te verwijderen, met de leer der voedingsmiddelen en hun vervalsingen, met kleding, met de luchtverversing, verwarming en verlichting van huizen en gebouwen; met veiligheidsmaatregelen in fabrieken, met het voorkomen van besmetting enz. De gezondheidsleer is dus wel veelomvattend.
Reeds bij oude volken als de Egyptenaren, Israëlieten, Grieken en Romeinen waren in de wet uitgebreide bepalingen vastgelegd ten gunste der volksgezondheid; in de Middeleeuwen geraakten deze voor een groot deel weer in onbruik, doch in onzen tijd heeft de hygiëne grote vorderingen gemaakt en de staat heeft de uitkomsten hiervan benut, om bij de wet allerlei voorschriften ten gunste van de gezondheid des volks uit te vaardigen en te handhaven.
In 1901 werd in ons land de Gezondheidswet (gewijzigd in 1919) ingevoerd, die tal van bepalingen omtrent de volksgezondheid bevat, en in datzelfde jaar werd de Centrale gezondheidsraad ingesteld, die door middel van haar leden en inspecteurs toezicht houdt en die de regering van advies dient omtrent maatregelen, die voor de volksgezondheid nuttig zijn.
Bovendien werden in ons land voor iedere gemeente boven 18000 inwoners en voor verenigingen van gemeenten gezondheidscommissies ingesteld, die aan de hoofdinspecteurs van de volksgezondheid rapporten hadden uit te brengen en raad te geven, en die den Gemeenteraad van advies moesten dienen omtrent alle voorstellen, de volksgezondheid betreffende, — die dezen eigener beweging op verkeerde toestanden opmerkzaam moesten maken enz.
Sinds een paar jaren heeft de bezuiniging hieraan en aan heel veel ander werk op dit gebied een einde gemaakt.
