Zolang de wereld draait, zijn er oplichters en bedriegers geweest, die misbruik hebben gemaakt van de domheid; en goedgelovigheid van de mensen. Je had ze vroeger en je hebt ze ook nu nog.
Ze werkten zich soms van niets omhoog, tot ze bij iedereen in eer en aanzien stonden; maar die mooie positie was onrechtmatig verkregen en meestal rustte er dan ook geen zegen op en eindigden die „beroemdheden” met een vreselijken val of een smadelijken dood. Ze hadden zóveel goud, dat ze alles konden kopen, behalve een goed geweten; ze hadden zóveel macht, dat ze alle mensen om den tuin konden leiden, behalve... den enkelen wijzen mens, die zich niet verblinden laat, maar oordeelt volgens de werkelijkheid, niet volgens den schijn.De geschiedenissen van zulke bedriegers zijn niet vrolijk, maar ze zijn nuttig, omdat er op den huidigen dag ook nog van die Cagliostro's, of hoe ze verder heten mogen, rondlopen en omdat het nodig is, dat je terdege voor hen op je hoede bent, als je later helemaal op eigen benen Staat!
De zogenaamde graaf Cagliostro heette eigenlijk Giuseppe Balsamo. Hij werd als een doodeenvoudige jongen in 1743 te Palermo geboren. In zijn jeugd leerde hij in een klooster de beginselen der scheikunde en geneeskunde kennen en besloot hij, om die kennis aan te wenden, om rijk te worden. Verder werd hij goede maatjes met den kwakzalver Walloto, van wien hij veel leerde en hield hij zich tevens bezig met het namaken van handschriften. Toen de politie hem in de gaten kreeg, vluchtte hij uit Sicilië en reisde als waarzegger, goochelaar, schatgraver, enz. door allerlei landen. Te Rome trouwde hij met Lorenza Feliciano, een vrouw, die aan hem gewaagd was. Zij hielp hem trouw bij al zijn oplichterijen. Achtereenvolgens noemde het echtpaar zich graaf en gravin Fennix, Melissa, Belmonte, markies en markiezin Pellegrini, enz. In de voornaamste steden van Europa verkochten zij allerlei schoonheidsmiddeltjes aan de dames en verdienden schatten gelds. Later heetten ze plotseling graaf en gravin Cagliostro.
Cagliostro had een wonderbaarlijk sterken invloed op de mensen. Hij vertelde o.a. dat hij het geheim gevonden had, waardoor de mensen eeuwig in hetzelfde lichaam konden doorleven; ook beweerde hij, dat hij zó vreselijk oud was, dat hij den zondvloed nog had meegemaakt en nog veel meer dergelijken nonsens.
De mensen hingen aan zijn lippen, een tijdlang was hij als tovenaar en wonder- dokter zo in de mode, dat de heren ringen, hoeden, knopen a la Cagliostro droegen. In 1779 verscheen hij te Mitau in Koerland en maakte hier onder den zgn. adel zulk een geweldigen indruk, dat men er over dacht hem tot vorst uit te roepen. Hij vond een zgn. verjongingswater uit, waardoor hij schat- en schatrijk werd.
Eén van de weinigen, die hem echter „door” hadden, was de Russische keizerin Catharina II. Zij schreef drie blijspelen, waarin ze hem scherp aan de kaak stelde.
In 1785 waren Cagliostro’s hoge sprongen uit: hij werd in een schandaal gewikkeld en in de Bastille te Parijs opgesloten. Van dien dag af ging het bergafwaarts met het tweetal. In 1791 werd hij tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld en zijn vrouw werd naar een strafklooster gebracht. Het is wel heel zeker, dat Cagliostro een groten, geheimzinnigen invloed op de mensen uitoefende, en bovendien een geweldige slimheid en mensenkennis bezat, maar hij misbruikte dit alles in hoge mate. Hij was een van de gevaarlijkste mensen, die ooit geleefd hebben.
Vele dichters en schrijvers hebben de figuur van Cagliostro beschreven; Schiller in zijn „Geisterseher” en Goethe in zijn blijspel „Groszkophta”.
In ons land is enige jaren geleden een toneelspel van A. Defresne opgevoerd, dat het leven van Cagliostro tot onderwerp had. De hoofdrol werd hierin vervuld door Albert van Dalsum.
