Wat is dat? Encyclopedie voor jongeren

P.J.F.H. van de Rivière, R. de Ruyter-van der Feer (1928, 1930 en 1938)

Gepubliceerd op 09-08-2019

Brons

betekenis & definitie

noemt men alle samenstellingen — of, zoals dat heet, legeringen — van koper en tin, zink en kleine hoeveelheden van andere metalen, bijvoorbeeld zilver, lood, aluminium, mangaan enz. Men onderscheidt verschillende soorten van brons, onder andere klokkenmetaal (60% koper en 40% tin), kanonnenbrons (90.9% koper en 9.1% tin), muntbrons (95 tot 90% koper en 5 tot 10% tin).

Het brons, waarvan de Turkse bekkens gemaakt worden — je weet wel, die ronde, gele schijven, die evenals de grote trom tot het slagwerk in een orkest behoren — bevat, behalve koper en tin, ook nog lood en ijzer. Voor de z.g. koperen blaasinstrumenten gebruikt men een legering, die slechts weinig van die der Turkse bekkens afwijkt, terwijl de ketels der pauken uit een soort brons vervaardigd worden, dat in samenstelling op het klokkenmetaal lijkt.

Naarmate het tingehalte groter genomen wordt, is het brons harder. Behalve kerkklokken en muziekinstrumenten maakt men uit brons ook mooie kunstvoorwerpen, als lampen, bloemvazen, kandelaars, inktstellen, enz.

Natuurlijk heb je ook wel eens van het bronzen tijdperk gehoord. Dat was duizenden jaren geleden, toen de mensen nog niet wisten, hoe ze ijzer moesten winnen en bewerken en ze dus allerlei wapenen en gebruiksvoorwerpen van brons maakten.

Hè, zul je zeggen, waarom konden de mensen toen wel koper en brons bewerken en niet het ijzer? Dat zal ik je vertellen. Je weet, dat elk metaal een bepaalde hitte nodig heeft, om te smelten. Die hittegraad noemt men het smeltpunt. Het smeltpunt van tin, lood, zink en koper ligt veel lager dan dat van ijzer. Geen van deze metalen nu wordt in de natuur in zuiveren toestand gevonden, maar alleen in verbinding met andere stoffen, hoofdzakelijk met zuurstof en zwavel. Dat men deze verbindingen ertsen noemt, weet je reeds. Om het zuivere metaal te winnen, moeten de ertsen tot het smeltpunt verhit worden. Nu is het niet zo moeilijk, om een vuur te stoken, dat bijvoorbeeld 8oo° Celsius hitte geeft, maar om ijzerertsen te smelten en het ijzererts van zwavel en zuurstof te zuiveren, is een veel grotere hitte nodig; een hitte, zoals alleen in de hoogovens verkregen wordt. Zover waren de mensen in het bronzen tijdperk nog niet gekomen.

Begrijp je nu, waarom onze zeer verre voorouders hun gebruiksvoorwerpen uit brons maakten?

Heel wat van die voorwerpen uit het bronzen tijdperk zijn na vele eeuwen opgegraven, zodat we ons hieruit enigszins een voorstelling kunnen maken van het dagelijks leven onzer voorouders.

Zo weten wij ook, dat de wapens van de oude Griekse helden Achilles, Ajax en Odysseus, van wie ons Homerus in zijn beroemde gedichten, de „Ilias” en de „Odyssee” vertelt, van brons moeten zijn geweest.