JEZUïTEN. (De) Of deze gevaarlijke aanhangers van IGNATIUS VAN LOYOLA werkelijk het opzet hadden, om zich met de Vrijmetselaren te vereenigen, daarover zijn de meeningen verdeeld geweest; het is intusschen bewezen, niet alleen, dat vele personen, Jezuïtische beginselen in de leer der Vrijmetselarij zochten in te vlechten, maar ook, dat bijna alle hooge graden den stempel van hunnen katechismus dragen. Een in zijne soort merkwaardig boek, dat de pogingen der Jezuïten wil bewijzen, om de Orde als masker of werktuig hunner bedoelingen te maken, is: Mêmeté, ou les quatres voeux, Lond. 1788. Opmerkenswaardig is het, dat de Jezuïten, sedert hunne herstelling door Paus PIUS VII, in den jare 1814, de hevigste vervolgers der Vrijmetselarij zijn geworden.
De inrigting der Jezuïten was in eenen schijnbaar eerwaardigen geest gevormd. Het geloof te verdedigen en te beschermen, de jeugd op te voeden en te onderwijzen, elkander wederzijds te helpen, van kerkelijke voordeelen en waardigheden afstand te doen, dit waren de grondregels, waarop, voor het oog der wereld, eene vereeniging was gegrond, die echter van haren oorsprong af in een geheel anderen geest arbeidde. Even als de Egyptische Priesters, deden zij degenen, die wenschten in hunne vereeniging te treden, beproevingen ondergaan; zij hadden zich grootendeels meester gemaakt van het hooger en lager onderwijs; zij deden een gedeelte hunner leden reizen; eindelijk waren de Jezuïten, even als de Egyptenaren, de raadgevers der Koningen, hoewel met veel minder zuivere bedoelingen.
Maar deze vereeniging moest het lot ondergaan, dat aan alle inrigtingen algemeen is, wier geest afwijkt van het eeuwig ware en goede. De Jezuïten wilden zich steeds uitbreiden, wilden alles beheerschen, en vertoonden zich openlijk op het tooneel, waarop zij zoo veel bekwame spelers deden werken. Het toeval bragt, jaren lang geheim gehouden grondstellingen, die strijdig waren met de godsdienst, de zedeleer en de gezonde staatkunde, aan den dag. De Staat, gedurig geschokt, kon zijne rust niet weder herkrijgen, dan na de oorzaak der bewegingen verwoest te hebben. De geest van deze inrigting werkt thans sterker dan ooit. In den tegenwoordigen tijd woelen de Jezuïten, meer dan immer, hoewel meer geheim. Zij zijn de hevigste vijanden der Vrijmetselaars-Broederschap. (Zie het volgende Art.)
