In de Middeleeuwen komt voor van de moort gesteken. In de 16de eeuw treffen wij de verwensing dat u de moort steken moet (‘moge’). Wij kennen nu nog steek de rotmoord!; je mag me de moord steken! en vooral stik de moord! ‘loop naar de duivel, je kunt me de bout hachelen, stik, krijg een ongeluk’.
Het werkwoord steken heeft hier de betekenis ‘slaan, treffen’. De verwensing betekent dus eigenlijk ‘de dood moge je treffen’.
Als variant komt in Noord-Nederland voor pruim de moord!; je mag me de moord pruimen! Vgl. Stoett (1943: nr. 1552).
De hedendaagse vloek ik wou dat dit brood in mijn keel bleef steken (als het niet waar is wat ik zeg) was oorspronkelijk een vrome wens, maar werd door oneigenlijk gebruik tot meineed, vloek en uitroep van verontwaardiging. Afkeer en minachting worden ook uitgedrukt door het volgende versje dat mij werd toegezonden door een zestienjarig meisje uit Twente: Mirror, mirror on the wall// Steek je vinger in een drol// Niet te diep en niet te schuin// anders wordt je vinger bruin! In Leiden kent men de verwensing steek maar in je hol/reet/, met als betekenis ‘donder op, bekijk het maar’.
In Vlaanderen komen volgens Mullebrouck (1984) voor steek u in een zak, en bedank de wereld! en steek een kaars in uw gat dan hebt ge geen kandelaar nodig! Ook hier ligt de betekenis dicht in de buurt van ‘ik heb vreselijk het schurft aan je, donder maar op’. De vloek steek de emmer!, die ik in Willem van Iependaals Polletje Piekhaar [1935:199] noteerde, betekent zoiets als ‘hoepel op, ga weg’.
Wat echter de letterlijke betekenis is van de emmer steken is niet duidelijk. Ik ga voorlopig uit van ‘de emmer onder iemand zetten om de ontlasting op te vangen’.
Mogelijk is het een substituutvloek voor steek de moord! bobberd, emmer, keel, moord, stikken.
