In het Vroegmiddelnederlands noteren wij in de Statuten van Beggaarde te Brugge [1292] zweren bi ons heren doedjofbi ons heren lechame ofbi sire macht ‘zweren bij de dood van onze Heer of bij zijn lichaam of bij zijn macht’. Uit het Middelnederlands kennen wij de eedformule bider doot ons heren ‘bij de dood van Onze-Lieve-Heer’.
Die formule ontwikkelde zich tot krachtterm, stoplap en uitroep. Deze eed en de variant bi des Heren doot, die vooral hoogfrequent was vóór de 17de eeuw, komen wij in verbasterde vorm tegen in bij der doot, bij den doot, gans doot en o doot. Daarbij variëren, zoals wij zien, de spelling van doot en bij der. De Baere (1940:117) rekent tot deze groep ook by gans moort ‘bij de moord op Gods Zoon’.
O doot, doodt is een elliptische vorm van bij Gods dood. In de 17de eeuw (Huygens) kon men ook zweren op men doot ‘bij mijn dood’. De verwensing je kunt om mij dood donderen! ‘bekijk het maar, je kunt me wat’ drukt minachting en overschilligheid uit.
Dezelfde intenties drukt de verwensing krijg de dood! uit, evenals de Vlaamse vloek mijn dood Gods! Vgl. Mullebrouck (1984).
Overigens zijn sterven en doodvallen bijna-synoniemen. Op de Graffiti Wall van Internet vond ik ga gauw dood! Ook het volgende verwensingsvers trof ik daar aan: docje, docje, docjell Val snel van je stokje,// Liever laat dan nooit,// Ga toch snel eens dood. In het oosten van ons taalgebied komen voor donder dood! en zou je even heel snel dood willen vallen! zie doodvallen, kunnen, lopen, vallen, ziel.
