Vloeken lexicon

Prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (1997)

Gepubliceerd op 14-11-2019

pest

betekenis & definitie

De pest is een in het Oosten inheemse ziekte, die zich vandaar in zware epidemieën (bijvoorbeeld in de 6de, 14de, 16de en 17de eeuw) over Europa verbreidde. De pest is meestal dodelijk, heeft een kort verloop en heette daarom in de Middeleeuwen ook de haestige siecte of de gadoot. Zij kenmerkt zich door hoge koorts en het ontstaan van etterbuilen, ook wel pestbuilen en pestkolen genaamd.

In de 17de eeuw kennen wij de nu uitgestorven verwensing de pest vare in hemdat hij de pest krijgt’. Krijg de pest! is een hedendaagse verwensing. Laat-ie de pest krijgen! of gewoon pest! komen voor in West-Brabant. In het hedendaags Nederlands doet pest- regelmatig dienst als versterkend eerste element: krijg de pestpleuris!; krijg de Overmaasse pestpokken!; krijg de Overmaasse hazewindhondenkorenmolenpestpokken!; krijg de pestpleuris!; krijg de pestpokkenpleuris!; krijg de kankerteringtyfuspokkenpest! en krijg de kankertyfusteringpokkenpest! De gruwelijkheid van de verwensingen is, nu de pest geen bedreiging meer vormt voor de westerse mens, afgenomen.

Ten gevolge van de omvangrijke varkenspest die in 1997 en 1998 grote delen van Nederland en Vlaanderen teisterde, ontstond vooral onder scholieren de verwensing krijg de varkenspest!, die vooral minachting uitdrukt. In het algemeen kan men zeggen dat het uitspreken van een ziekteverwensing aangeeft dat de spreker een bloedhekel heeft aan zijn gesprekspartner en hem liever kwijt dan rijk is.

Vandaar dat de betekenis van krijg de pest en varianten zoveel is als ‘sterf, val dood’.zie pastenake, pestilentie, popelsie, varkenspest, veepest.