het tegenw. Tivoli (zie ald.), volgens de sage door Siculers lang vóór Rome gesticht, speelde als machtige stad in de oorlogen der Latijnen tegen Rome een groote rol, doch werd 338 v.
Chr. met Praeneste onderworpen en was sedert niet meer dan een klein landstadje. Tegen het eind der republiek kreeg T. weer beteekenis als villa voorstad van Rome. Belangrijk zijn de ruïnen der villa van keizer Hadrianus, omstreeks 130 na Chr. aldaar gebouwd.In de 16de eeuw behoorde Tivoli aan de familie Este; kardinaal Ippolito d’Este liet daar 1549 een villa aanleggen, welke een der meest grootsch© van dien aard is; 1826 sloeg de Anio bij zeer hoogen waterstand een gedeelte der plaats weg, waarna door een tweetal tunnels ongeveer de helft der rivier boven de stad werd afgeleid.
