gebergte in MiddenDuitschland, dat zich uitstrekt van de rivier de Werra (bij Eisenach) z.o.-waarts tot aan het dal van de Rodach, welk dal het van het Fichtelgebergte scheidt. Binnen deze grenzen verheft het T. zich boven het omringende land als een 110 km. langen en 4 a 500 meter hoogen bergmuur met een, van het n.w. naar het z.o. toenemende breedte van 10 tot 35 km.
Over de kam loopt een overoude grensweg, de Rennsteig of Rennstieg. In het n.o., naar de zijde van de binnenste deelen van Thüringen en van den bovenloop van de Saaie zijn de hellingen steil; in het z.w., langs het boven-Werradal veel zachter. Overal wordt het gebergte doorsneden door diepe dalen, zoodat het plateau-karakter nagenoeg geheel verloren gaat en het T. zich vertoont als een bergketen, met duidelijk te onderscheiden kamlijn, bergtoppen, passen en zijkammen. Een lijn van Eisfeld naar Gehren deelt het T. in twee helften, een noordwestelijke helft, die de hoogste toppen bevat (Grosser Beerberg, 984 m., Inselsberg, 914 m., Schneekopf, 976 m., Kickeibahn, 861 m.), alsmede vele drukbezochte badplaatsen en gezondheidsoorden; en een zuidoostelijke helft, die het karakter heeft van een 40—50 km. breed golvend hoogland, waaruit zich enkele hooge toppen verheffen (Burzelberg, 917 m., Blessberg, 864 m., Wurzelberg, 837 m., Wetzstein, 821 m.). Het geheele gebergte is in zijn hoogere gedeelten bedekt met dennen- en sparrenbosschen, hier en daar met wouden van loofboomen. Zijn hellingen zijn rijk aan schilderachtige landschappen.
Op het T. ontspringen de Gera, Wipper, Ilm, Schwarza en de Loquitz, die allen uitloopen in de Unstrut en de Saaie, verder de Rodach, Haslach, Steinach en Itz, die tot het gebied van de Main behooren, en de Werra met de Ilörsel en de Leina. Het T. heeft in geologisch opzicht een zeer samengestelden bouw. Het bevat allerlei bruikbare delfstoffen: ijzererts (bij Stahlberg, Schmalkalden, Saalfeld), kopererts (bij Ilmenau, Schweina enz.), mangaanerts (Ilmenau, Oehrenstock), gips en albast (in de omgeving van Friedrichroda). Het T. bevat ook eenige bedrijvige fabriekssteden; porceleinfabrikage, glasblazerijen, houtwerk, speelgoed (Sonneberg), meerschuim en andere pijpen (Ruhla), vuurwapens (Mehlis en Suhl), vermaard aardewerk (Gerstungen, Eisenach, Bürgel). Het wordt door toeristen druk bezocht; in alle richtingen loopen er goede wegen doorheen; in het n. loopt de spoorweg Naumburg—Eisenach er langs, in het o. de Saalbaan, in het z.w. en n. de Werrabaan, en van al deze lijnen gaai; zijlijnen het gebergte in; onder deze laatste heeft de lijn Neudietendorf- -Plauen—Ritschenhausen een tunnel.
