1) Van den paus. Volgens de r.-kath. leer heeft de paus het P. over de gansche kerk, d. w. z. niet alleen den eerevoorrang (primatus honoris), maar ook de opperste rechtsmacht (primatus jurisdictionis). In dezen laatsten zin duidt het P. eigenlijk aan: het geestelijk oppergezag van den paus over de geheele r.-kath. kerk.
Daardoor is de Paus 1) de opperste leeraar, die alleen een beslissende en voor de gansche kerk bindende uitspraak kan geven in zaken van geloof en zeden; 2) de opperste wetgever en rechter, die wetten kan uitvaardigen voor de heele kerk, het menschelijk recht verklaren, afschaffen of veranderen, en het goddelijk recht daarentetegen slechts verklaren kan. Een katholiek kan dus van de uitspraak van den paus niet in hooger beroep gaan. Verder volgt daaruit de macht om straffen op te leggen en kwijt te schelden; 3) de opperste bestuurder, waardoor de geheele kerk aan zijn toezicht, leiding en bestuur is onderworpen.2) Als titel van sommige aartsbisschoppen, die oorspronkelijk een zekere rechtsmacht hadden over andere aartsbisschoppen en bisschoppen van een land, zooals thans nog de aartsbisschop van Gran. Behalve bij dezen bisschop is het in deze beteekenis slechts een eeretitel.
