gemeente op het eiland Walcheren, Zeeland, hoofdplaats van Zeeland, arr., kanton en kiesd. M., pers. bel. 5de kl., begrensd door de gem.
Arnemuiden, Nieuwland, Rittem, Oost- en West-Souburg, Koudekerke, Grijpskerke en door St. Laurenspolder en Vrouwenpolder, groot 1341 heet. De grond bestaat uit zandhoudende klei. M. is een fraaie, regelmatig gebouwde stad, wier wallen enz. behalve aan de zijde, waar het Groot-Scheepvaartkanaal de stad begrenst, in fraaie wandelingen zijn veranderd. De Groote Markt ligt in het midden. Van de talrijke grachten leveren vooral de n.- en z.-zijde van den Dam, de Rotterdamsche kade en de Heerengracht fraaie stadsgezichten op.
M. dreef in vroegere eeuwen een uitgebreiden handel, vooral op Oost- en West-Indië, Engeland en Vlaanderen. De fransche overheersching bracht den door de engelsche oorlogen reeds kwijnenden handel bijna geheel ten onder. Koning Willem I poogde dien door het openen van een nieuwe haven in 1817 weer tot bloei te brengen, doch de haven voldeed niet en eerst nadat in 18.73 het nieuwe kanaal door Walcheren kon worden geopend, mocht men verwachten, dat de stad weder tot bloei zou kunnen komen. M. is een van de voornaamste zetels van de fabrieksnijverheid van Zeeland. Men heeft er scheepstimmerwerven, sigarenen tabaksfabrieken, ijzer- en kopergieterijen, bierbrouwerijen, leerlooierijen, boekdrukkerijen, inrichting tot herstelling van stoommachines enz. Onder de gebouwen van M. is het stadhuis van uitstekende schoonheid.
Ofschoon omtrent het tijdstip van de stichting verschil van meening bestaat, kan uit een architectonisch oogpunt met zekerheid bepaald worden, dat de bouw van den voorgevel en van den westelijken zijgevel in het begin der 16de eeuw plaats vond, naar de plannen van Anthonis Kelderman uit Mechelen. Een ander bezienswaardig gebouw is de abdij, in 1150 op voorstel van bisschop Heribert aangevangen. Thans zetelt er het provinciaal bestuur. Als middelpunt van de zeeuwsche letterkundige beschaving heeft M. het Zeeuwsch Genootschap voor Wetenschappen, in 1769 opgericht. Het museum bevat een rijke verzameling portretten van bekende Nederlanders, vooral Zeeuwen, vele oud- en zeldzaamheden, een uitgebreide bibliotheek, een verzameling handschriften, schilderijen, penningen en munten. Tot de bezienswaardige gebouwen behooren verder: het gerechtshof, de beurs, de kazerne, de vergaderplaats van de sociëteit St.
Joris enz. Het station van den staatsspoorweg is een uitgestrekt gebouw, dat geopend werd Maart 1872, met den spoorweg M.—Goes. Tot de voornaamste inrichtingen van onderwijs behooren: het gymnasium, de rijks hoogere burgerschool, de rijkskweekschool voor onderw. M. heeft een schouwburg, een concertzaal, enz. De stad, die aan den spoorweg Vlissingen—Rosendaal ligt, telt 18.800 inw. M. is een oude stad, waarschijnlijk aangelegd om tot bolwerk tegen de Noormannen te dienen. In 1227 verkreeg M. een keur, waarbij het „stad” genoemd werd.Historische herinneringen:
1279. Strijd tusschen M. en Zierikzee.
1303. Verovering van de stad door de Vlamingen.
1574. De stad wordt door de Staatschen ingenomen.
1809. Overgave van de stad aan de Engelschen.
1809 (Dec.). Intocht van de Franschen.
1812. Verzet tegen het fransche bestuur.
1814. Aftocht van de Franschen.
