(van het lat. materia, stof) een naam dien men gegeven heeft aan verschillende wijsgeerige stelsels, verder aan een natuurwetenschappelijke methode van onderzoek, eindelijk aan onderscheidene opvattingen en beschouwingen omtrent doel en waarde van het leven. Men onderscheidt metaphysisch M., dat in den loop des tijds in twee verschillende vormen is opgetreden, n.l. eerst in een dualistisch en (zie Dualisme), en in den modernen tijd in een monisiischen vorm (zie Monisme); verder natuurwetenschappelijk AL, voorts practisch M., dat van het dagel. leven, het M. dat alleen waarde toekent aan de waarneembare, materieele dingen.
In de bestaande vormen van M. heeft het historisch M. van Marx groote veranderingen gebracht; dit M. wil zijn de verklaring van de geschiedenis en van de oorzaken die daarbij hebben gewerkt; het ontkent den vrijen wil en zoekt aan te toonen, dat de productiewijze steeds overal en altijd den grondslag was van den vorm van samenleving, en dat met die productiewijze telkens de zedelijke begrippen zich wijzigden, dat m. a. w. het bewustzijn wordt bepaald door het materieele zijn.
