(arab., kubus) het voornaamste heiligdom der Mohammedanen, een in het midden der groote moskee te Mekka staand vierkant gebouw, 12 m. lang, 10 m. breed en 15 m. hoog, uit steen der bergen van Mekka opgetrokken, dat volgens de mohammedaansche overlevering door Adam gebouwd, tijdens den zondvloed in den hemel opgenomen, maar door Abraham en Ismaël, onder medewerking van den aartsengel Gabriël hersteld wrerd als plaats voor de aanbidding van den waren God. De historische oorsprong der K., welke ten tijde van Mohammed reeds voor zeer oud gehouden werd, is onbekend.
Sedert 703 na Chr. heeft zij uit bijgeloovige vrees geen wezenlijke verandering meer ondergaan, maar hebben bij gelegenheid herstellingen, in 1630 zelfs een geheele reconstructie als onvermijdelijk noodig plaats gehad. In haar oostelijken hoek is op een hoogte van 5 voet de beroemde Zwarte steen (el Hadsjar el Aswad) ingemetseld, die, op verschillende plaatsen gebarsten, thans door een zilveren ring bijeen gehouden wordt. Deze steen, welks mineralogische natuur nog niet is vastgesteld, en waarvan het zichtbare gedeelte een cirkelvormige oppervlakte ; heeft van omstreeks 25 c.m. doorsnede, zou j volgens de legende bij de oprichting van het ; gebouw aan Adam en vervolgens aan Abraham j door den aartsengel Gabriël gebracht zijn en ; aanvankelijk sneeuwwit zijn geweest, doch langzamerhand door de zonden der menschen zwart geworden. Sedert het jaar 2 der Hegira dient hij als Kibla (zie ald.), d. i. het heilige punt, waarheen de geloovige zich keert bij zijn gebed. Om de K. trekken aan het einde der Haddsj-ceremoniën de pelgrims zevenmaal rond, waarbij de zwarte (en ook de eveneens heilige „zuidelijke”) steen met de hand aangeraakt en gekust wordt; in het midden is de zwarte steen door dat kussen eenigszins uitgehold. De deur der K. wordt slechts driemaal in het jaar geopend, eenmaal voor de mannen, den tweeden keer voor de vrouwen, den derden keer om de heilige plaats te reinigen.
Volgens overoud gebruik wordt het heiligdom jaarlijks met nieuwe zijden stoffen bedekt (sedert de heerschappij der Osmanen met zwart brokaat met een in goud gestikten breeden band op 2/3 der hoogte). De Kaaba-vereering is een overoude heidensche eeredienst, dien Mohammed in hoogen bloei vond en, om zijn leer te nationaliseeren, in zijn godsdienstsysteem opnam, maar die door de fanatiek-puriteinsche Wahhabieten als heidenseh verworpen wordt. Zie voorts Mekka, Arabië en Mohammed.
